De helende soetra-muziek van Myora

Het eerste album van Myora bevat vijf op muziek gezette soetra’s en boeddhistische teksten en verscheen vlak voor de zomer. Goed beschouwd dankt het zijn bestaan aan het hoofd van de Kirigaya-ji temple in Tokyo, de eerwaarde Kuroda Rosh, en zijn voorliefde voor karaoke. Na jaren intensieve zenstudie in de VS met weinig tijd voor muziek, waren Tamara Gabrysch en haar man Anton Coppens bij hem in Japan beland voor de laatste fase van hun training.

“Kuroda Roshi hield ervan om naar karaoke bars te gaan en dan moesten wij mee. Ik moest ineens, naast mijn zenpraktijk, gaan oefenen op ABBA en The Carpenters.” De gitaar kwam tevoorschijn en er werd weer voorzichtig gespeeld.

Terug in Nederland stichtten Coppens en Gabrysch het Zen River klooster in Uithuizen. Onder de namen Tenkei en Myoho geven ze leiding aan een wisselende groep gasten en een vaste kern van tien tot vijftien monniken die enkele jaren of langer in het klooster wonen en trainen. Voor de opening nodigden ze natuurlijk Kuroda Roshi uit. Een karaokeavond maakte deel uit van de feestelijkheden. En de gitaar was officieel terug in het leven van Gabrysch.

Van ABBA naar de hartsoetra met gitaar en accordeonbegeleiding: dat is een behoorlijke stap. Hoe ging dat?

“Ik was musicus van beroep voordat ik begon met mijn zenbeoefening. Maar ik schreef eigenlijk nooit liedjes. Ik hield van zang en harmonie en had een heel aantal riffs gemaakt waar ik blij mee was. Ik had alleen een pesthekel aan teksten schrijven. Zou het dan niet een idee zijn om bestaande teksten te gebruiken? Bijvoorbeeld de soetra’s? Of zou dat heiligschennis zijn? Ik aarzelde, maar rond die tijd was er iemand in Japan die bekend werd met een opname van de hartsoetra. Toen dacht ik, oh, maar als iemand uit Japan het doet, dan mag ik het ook! Zo ontstonden de liedjes. Soms had ik een tekst die ik op muziek zette. Een keer had ik een riff, zong er zelf wat klanken bij, en vond een dharani, een boeddhistische tekst, die erbij paste.”

Was het altijd al een wens om een album uit te brengen?

“Nee, dat is gegroeid. Binnen Zen River hebben we enkele jaren geleden al muziek en kunst als zesde trainingselement toegevoegd aan de vijf die we al hadden (meditatie, ritueel, tekststudie, omgangsvormen en fysieke gezondheid, red.). We zingen dagelijks de hartsoetra met muziek erbij. Eén van onze leden speelt viool. Tenkei speelt accordeon. Als tenzo Kok binnen de zentraditie. Gabrysch is tenzo van Zen River en schreef daarover het Zen River Cookbook. ben ik meestal in de keuken aan het werk maar als ik tijd heb, piep ik ertussen uit om mee te spelen op de gitaar.

We kenden uit onze tijd in het Kanzeon Center (in Salt Lake City) een muziekproducent, Brad Ryudo Stock, en die wilde graag mijn liedjes horen. En daarna wilde hij ze ook producen. Tegelijkertijd hoorde ik van vrienden die de liedjes beluisterden, dat ze er zoveel baat bij hadden. Toen zijn we ermee aan de slag gegaan. Ik neem eerst de gitaar op, daarna gaan laagje voor laagje de stemmen erbij. Ik zing alles zelf en bedenk ter plekke de harmonieën.”

Hoe combineer je muziek maken met je beoefening? Is het niet juist iets wat je zou moeten loslaten als zenmonnik?

“Ik denk dat er een fase is in je ontwikkeling waarop je je echt helemaal op je beoefening moet richten. Mijn man en ik zijn tien jaar in de VS en in Japan geweest om te trainen en toen was ik echt niet bezig met muziek. En toen de muziek weer terugkwam, kwam het op een andere manier terug. Je samadhi Een meditatieve staat waarin subject en object niet gescheiden zijn. verandert wat je speelt en hoe. Ik ben intiemer betrokken bij wat ik speel. Ik speel meer van binnenuit, als het ware, en de samadhi die ik heb ontwikkeld schijnt door in mijn muzikale ideeën en inspiratie.”

De muziek omschrijf je als helend. Wat bedoel je daarmee precies?

“Iemand vertelde mij ooit dat een kat die spint, zichzelf ‘heelt’; hij brengt zichzelf al ronkende in een rustiger staat. Dharani’s werken, volgens de oude Indiërs, net als die spinnende poes. Het gaat niet om de betekenis, maar om de klanken. Denk aan de Ohm-klank uit de yoga. Door bepaalde klanken te laten resoneren in ons lichaam voelen we ons rustiger, kalmer.

Is dat genezend? Dat weet ik niet, maar onszelf tot rust brengen is voor de meesten van ons een prima idee! Er is een hele tak van zen, de bompu zen, die uitsluitend ten doel heeft om mensen te helpen zich wat beter te voelen. Ik ken mensen die mijn muziek gebruiken als hun hoofd te vol zit om te mediteren. Dat is wat mij betreft uitstekend.”

En op een dieper niveau?

“Ik heb ook wel bijzondere ervaringen met deze muziek meegemaakt. Ik nam de muziek op in Nederland en stuurde die naar Brad, die dan weer bewerkte versies terug stuurde. Op een dag ging ik even liggen om uit te rusten. Tegelijkertijd luisterde ik naar de net bewerkte opname van de Daishin-dharani. Dit is een roep om bescherming die in Japan gebruikt wordt bij herdenkingsdiensten. Al luisterend kwam een sterke emotie bij mij op. Ik kon het eerst niet plaatsen, tot ik me realiseerde: zo voelde ik me ook tijdens het afscheid van mijn zus. Toen zij 15 was en ik 18 kreeg ze een ongeluk en overleed. Door de muziek kwamen die gevoelens los.

We hebben ook een opname gemaakt van de Jizo Shingon-dharani. Onze versie begint met het tinkelende geluid van belletjes, een beetje kinderlijk. Jizo is in het Japanse boeddhisme de beschermer van ongeboren kinderen, die hulp nodig hebben om van deze naar de volgende wereld te komen. Japanse vrouwen die een miskraam hebben gehad, houden een dienst waarbij zij Jizo aanroepen. Ik kan me wel voorstellen dat dat prettig is; dat dat het gevoel geeft, dat je toch nog iets voor je ongeboren kind hebt kunnen doen. Een vriendin die ernaar had geluisterd, belde mij op. Zij had een aantal kinderen verloren door miskramen. De muziek had haar geholpen het verdriet te verwerken.”

Hoe past wat je doet binnen de Soto Zen traditie waar je deel van uitmaakt? Je zei al, dat muziek een element van training is in Zen River, maar in Japan is het dat niet. Traditioneel zingt men die soetra’s heel monotoon.

“Dat klopt, soetra zingen op deze manier bestaat niet in Japan. Maar zen beoefenen zoals wij dat in Zen River doen, bestaat óók niet in Japan! Wij lijken heel traditioneel hier, met een klooster, en diensten, en monnikspijen aan. Maar wat wij doen is uniek. In Japan heb je familie-tempels, waar een getrouwde priester woont met zijn gezin en waar je terecht kunt voor herdenkingsdiensten. En je hebt trainingstempels, waar mensen enkele jaren wonen, maar beslist niet tien, twintig jaar, zoals hier. We zijn pioniers.

In Japan ligt de focus bij het soetra-zingen op de tekst, de concentratie. Iedereen zingt op zijn eigen grondtoon en hoe het samen klinkt is niet belangrijk. Toen zen naar het westen kwam, hebben wij ervan gemaakt dat we monotoon moeten zingen: allemaal op dezelfde toon. Maar dat is dus niet traditioneel. We voelen ons daarom vrij om de volgende stap te nemen en muziek toe te voegen. De reacties van de Soto school en de White Plum lineage, waar wij deel van uitmaken, zijn goed. Zij willen de muziek ook gebruiken.”

Het laatste nummer op het album springt er echt uit. Wat is het verhaal erachter?

“De tekst komt uit een andere traditie, uit het mahayana boeddhisme. Het is een deel uit de Lankavatara Mahayana soetra. ‘Wordt iemand overvallen door onheil, herhaal dan deze klanken 108 keer en het kwaad zal zich, huilend en weeklagend, de andere kant op spoeden.’ Een soort toverspreuk, dus, met allemaal gekke klanken: tutte tutte vutte vutte patte patte katte katte amale amale vimale vimale… De muziek die we erbij gemaakt hebben is heel vrolijk, zonnig, een beetje Bollywood. Werkt zo’n spreuk? Ik denk: als je positief ingesteld bent, dan jaagt dat al heel wat kwaad weg.”

---

Meer weten?

De muziek van Myora is verkrijgbaar via Bandcamp. Opbrengsten komen ten goede aan een fonds voor jongeren die willen trainen in Zen River.

Lees ook: Pionier in Uithuizen: 20 jaar Zen River.

Omslagafbeelding: uitsnede van de albumhoes van ShoSaiMyo, eigen afbeelding van Myora.