Hoe boeddhistisch leeft Jochem Meerburg anno 2020?

Hoe gaan jonge boeddhisten om met universele thema’s als seks, vriendschap, familie, carrière en vergankelijkheid? Gewapend met deze vragen interviewde Anne Kleisen tien jaar geleden 22 mensen, resulterend in het boek ‘Ja, ik zit!’ Jochem Meerburg is een van hen. In 2010 mediteerde hij bij Rigpa Rigpa is een werelwijde boeddhistische gemeenschap, in 1979 opgericht door de Tibetaans boeddhistische leraar Sogyal Rinpoche. Rigpa heeft een groot retraite-centrum in Frankrijk, Lerab Ling. Hier komen Rigpaleden vanuit de hele wereld samen om boeddhistisch onderricht te volgen. en overwoog hij het celibaat. Tien jaar later legt Anne haar vragen opnieuw aan hem voor. Wat betekent boeddhistisch leven anno 2020 voor Jochem?

Hoe staat het nu met je beoefening?

“Nadat ik je in 2010 sprak, ben ik de beoefening een beetje kwijtgeraakt. Ik was bijna vier jaar in het klooster geweest en diep in het boeddhisme gedoken. Het voelde als een overdosis. Het klooster was een ondersteunende omgeving voor mijn beoefening. Toen ik terugkwam moest ik het uit mezelf halen. Door de hectiek van het dagelijks leven vond ik het moeilijk om me er thuis op te concentreren.

Sinds vier jaar heb ik weer een stabiele, dagelijkse beoefening. Het is nu meer geïntegreerd in mijn leven. De dag gaat makkelijker als ik hem begin met een goede meditatiebeoefening. Al vind ik het nog steeds lastig om alleen maar te zitten. Meditaties waar mantra’s en visualisaties bij komen kijken liggen me beter.”

In 2016 is Soygal Rinpoche – voormalig spiritueel leider van Rigpa – beschuldigd van financiële en seksuele wantoestanden. Ben je nog steeds betrokken bij Rigpa?

“Ook in de jaren dat ik minder beoefende ging ik nog wel naar retraites bij Rigpa. Nu ben ik nog steeds zijdelings betrokken, maar niet meer zo diep als toen. De lessen en wijheid van Sogyal Rinpoche inspireren mij nog steeds. Maar zijn persoonlijke zaken begrijp ik niet goed. Vier jaar geleden ontmoette ik mijn huidige leraar, Lama Tenzin uit de Dudjom overdrachtslijn (onderdeel van het Tibetaans boeddhisme). Hij inspireert me en heeft me teruggehaald op het pad.

Lama Tenzin heeft een klein boeddhistisch centrum bij hem thuis in Noord-Frankrijk. Als ik daar ben, ben ik echt onderdeel van zijn gezin. Elke zomer en winter ga ik bij hem op retraite. Voor de coronacrisis ging ik er daarnaast elke maand heen voor teachings. En in Amsterdam heeft hij een groep die hij af en toe bezoekt.”

Toen je terugkwam uit Lerab Ling was je onzeker. Je had last van druk om net als leeftijdgenoten bezig te zijn met uiterlijk, een vriendin scoren en hippe vrienden maken. Je zei toen:

Hoe gaat het tevreden zijn je nu af?

“Haha, dat is zo cute. Tevreden zijn is het moeilijkste wat er is. Ik ben toch elke keer weer op zoek naar geluk buiten mezelf. Hetgeen ik buiten mezelf zoek kan verschillen: de ene keer wil ik een betere beoefenaar zijn en daarna een betere geliefde. Die wispelturigheid was de reden dat ik een aantal jaar geleden een carrière-uitstapje maakte naar de ict. Ik was ontevreden met mijn loopbaan.

Werken in de zorg betekent een simpele baan voor weinig geld. Maar bij het internetbedrijfje waar ik carrière wilde maken, moest ik producten verkopen waar ik niet achter stond. Het is een gehaaide, snelle wereld. Ik verdiende er veel geld maar voelde me er niet thuis en raakte mezelf kwijt. Toen ben ik teruggegaan naar de zorg. Dat heeft niet veel aanzien, maar daar gaat het niet om, weet ik nu.”

Tien jaar geleden was je een jaar ‘proefmonnik’ in Lerab Ling. Je zei hierover:

Ben je nog steeds blij dat je geen monnik bent geworden?

“Ja, steeds blijer zelfs. Tot vijf jaar terug dacht ik soms “Had ik niet toch monnik moeten worden?” Als monnik leef je in goede omstandigheden om te beoefenen. Maar nu ik mezelf beter leer kennen weet ik dat het echt niet bij me past. Ik hou erg van vrouwen en dat blijft zo. Het celibaat is daarom niets voor mij. Het werd ook steeds meer voor de bühne. De andere sanghaleden wisten dat ik aspirant-monnik was en ik wilde goed op ze overkomen.

Uiteindelijk maakt het voor een boeddhistisch leven niet uit of je in een dorp of in een klooster woont.

Als leek heb ik ook geloftes afgelegd, maar dat is meer een innerlijk proces waarbij ik alleen verantwoording afleg aan mezelf. Ik weet zelf wat de intentie en motivatie van mijn geest is en of ik mijn geloftes nakom of niet. Daarom maak ik me minder druk over wat andere mensen van me denken. In de overdrachtslijn waar ik nu onderdeel van uitmaak is de traditie van lekenbeoefenaars Ook wel: Ngagpa. In het Tibetaans boeddhisme en Bön boeddhisme is een Ngagpa of een Ngagmo een gewijde niet-monastieke beoefenaar van Dzogchen en Tantra heel sterk. De lijn van overdracht gaat via de monnik én via de lekenbeoefenaars, dus mensen die niet in het klooster leven.

Hoe staat het nu met je ontwikkeling van compassie?

“Het werk in de zorg is een goede plek voor beoefening. Aan konten wassen wen je, maar mensen kunnen ook humeurig zijn, agressief, in de war of gewoon onaardig. Dan is het een uitdaging om dat niet persoonlijk op te vatten, om dan te blijven denken: ‘oh hun suiker is te laag, of ‘deze meneer is nu eenmaal een brompot’. Op die momenten moet ik mezelf opzij zetten en minder serieus nemen. Humor inzetten helpt dan. Door te werken met ouderen kom ik in aanraking met vergankelijkheid, ziekte en dood.

Ik word met mijn neus op die aspecten van het leven gedrukt. Dat helpt me om een zacht hart te ontwikkelen. Ik kan moeilijk onaardig doen tegen oude of stervende mensen. Zeker als mensen in hun laatste levensfase zijn, is het voor hen onmiddellijk duidelijk als ik niet aanwezig of waarachtig ben. Dat vind ik heel bijzonder. Dat zijn ook de momenten dat ik met mijn geest oefen, buiten het kussen om. Mijn geest heb ik altijd bij me en gewaar zijn kan ik daarom altijd trainen. Dit werk past bij mijn beoefening. Het is een ondersteuning van het dharmapad Dharma betekent de leer van de Boeddha. Met dharmapad verwijst Jochem naar een manier van leven volgens de dharma. .”

Hoe staat het met je zoektocht?

“Het was een leerweg om in te zien dat het niet belangrijk is wat voor status je hebt en of je wel of geen carrière maakt. Dat was moeilijk, omdat mensen om mij heen wel carrière maakten. Maar het past niet bij mij. Dat internetbedrijf waar ik een tijdje werkte voelde niet integer en integriteit is voor mij een kernwaarde.

Bovendien kan je wel carrière maken, maar uiteindelijk gaan we toch dood. Dan gaat het er niet meer om of je schoonmaker of bankdirecteur was, maar om wat voor mens je was. Ik vind het ook belangrijk om te relativeren en me te verplaatsen in mensen. Het boeddhisme helpt daarbij, dat relativeert enorm. En het geeft inzicht. Nu ik ouder word realiseer ik me dat geluk niet afhankelijk is van mijn omstandigheden maar van hoe ik in het leven sta, wat de staat van mijn geest is.

In de leer van de Boeddha vind ik manieren om met mijn geest te werken, zoals via mantra’s en visualisaties.

Existentieel gezien vind ik het belangrijk om me op een volgend leven voor te bereiden. Ik ben meer dan dit lichaam. Mijn geest gaat door na mijn dood. Daarom probeer ik een positieve, liefdevolle en stabiele geest te ontwikkelen. Door dit te oefenen voel ik me minder onder invloed van de ups en downs van het leven. Ik kan makkelijker kalm blijven en berusting vinden, wat er ook gebeurt.”

Ook interessant

Lees ook de twee andere interviews in deze reeks
Voormalig Rigpa-lid Menno Bijleveld maakte een reeks interviews over het schandaal rondom Sogyal Rinpoche

Titelbeeld: Yacov Rosenblum