De eenzame Zenboeddhist™

Ah… sángha, het kan dan wel één van de drie dingen op een Belangrijk Boeddhistisch Lijstje zijn, maar ik had er niet zoveel mee. Mijn ding was meer het soort lone wolf-beoefening dat semiheroïsch voelt als je er bewust over nadenkt, maar de rest van de tijd neerkomt op een wat nodeloos eenzame vorm van zitten zonder dat iemand snapt waarom, en jijzelf soms ook niet. Instructies zijn nog wel ergens te vinden, maar boeken praten niet terug en om nou als een fanboy mijn favoriete leraren te gaan mailen…

Ik was dat zwemmen wel zat. Ik had een onveranderde bloedhekel aan groepsdingen, maar blijkbaar werd de nood erger dan de afkeer. Dus ging ik vol afkeer op zoek naar een sangha. Liefst een lokale zengroep. Met al dat zwart en die zelfopgelegde strengheid, ik werd wel warm van die kille sfeer.

Wat ik toen niet wist, was dat ‘zen’ me meer problemen op zou leveren dan ‘groep’.

Het probleem met langetermijnplannen
Probleem nummer 1 was dat ik qua beoefening verpest was door Voorkeuren. Zo had ik een voorkeur voor de boeken van Brad Warner – de zenleraar die geen zenleraar wil zijn. Voor het buitengewoon onwaarschijnlijke geval dat hij je niets zegt: Warner is een soto-zennert die flinke kritiek leverde op the Big Mind Process van Genpo Merzel dat, zo vond hij, riekte naar Instant Verlichting, en hoe dan ook geen zen was. Dit alles speelde voordat iederéén kritiek op Merzel leverde vanwege hele andere dingen, iets met dure motorfietsen en seks, dus veel mensen waren het toen niet met Warner eens. Ik snapte z’n bezwaren eigenlijk wel.

Helaas, daar ga je al. Fan van Brad? Ineens vallen de zensangha’s in je buurt bijna allemaal af.

Dus (tja) ik ging er toch langs. Ik deed een dagretraite in Leiden en bezocht een open avond in Rotterdam. Iedereen daar leek me een serieuze beoefenaar. Er was eigenlijk helemaal niets mis met die groepen! Maarja, dan ben je mij niet, want ik was bezig met een langetermijnplan. Jarenlang studeren aldaar zou heel mogelijk misschien wel een stappenplan richting Big Mind zijn. Love it or hate it, maar dat vond ik dus wat anders dan, nouja, zen. Jeweetwel, waar ik eigenlijk voor ging.

Qua socializen met sanghaleden, overigens, zouden mijn Voorkeuren wel eens snel in de weg kunnen zitten.
“Hey heb je de laatste column van Brad gelezen op SuicideGirls.com?”
“Suic… eh, nee?!”
“Joh moet je doen! Gaat over Genpo.”

Yeah… Nee.

Het prachtige Japanse cultureel centrum waar toen soms door de Rotterdamse groep beoefend werd, had wel een vette, onnederlands rondgroeiende tuin. En ze gaven cursussen ikebana en jiujitsu enzo. Enig. Wel een beetje bezijden het punt. Ik overwoog een cursus sushi maken en zocht verder.

Schokkend gebrek aan lineagefetish
Vervolgens vond ik de ándere lokale zengroep, waar destijds ook nog niet van bekend was dat de hoofdleraar onze eigen lokale Genpo Merzel was. Overigens was een lichte hint daarvan toen al wel op te pikken (understatement). Want dáár stond op de website dat je er kon leren ‘denken wat je wilt denken’ en ‘voelen wat je wilt voelen’. Lieve mensen, zeg zulke dingen nou niet want mijn *bullshitmeter slaat uit*. Ook niet doen: prominent linken naar je ‘opleiding tot zenleraar’ en daar vervolgens helemaal niets zeggen over klassieke teksten anders dan de hartsoetra (vet raar), of in welke lineage je eigenlijk studeert.

Ik dacht dat Zenners zo’n lineagefetish hadden?

Ik kon er m’n hoofd niet omheen vouwen destijds, dat de éérste vraag die je over zen hebt, als potentieel sanghalid, helemaal nergens beantwoord werd, namelijk: wélke zen. Ik was nota bene (heel even) een geïnteresseerde en ik was al binnen drie seconden NIET OVERTUIGD. Er stond overigens wel iets over wat het kost om zenleraar te worden. (*facepalm*)

Noem me ambitieus, maar ik had niks met die ambitie, om dit maar even met een faux-koan te illustreren.

Kijk, ik kon slecht tegen zulk ronkend marketinggeweld, omdat ik een overgevoelige Warnerite was, dat snapte ik. Eigenlijk vond ik dat ik toch zo’n (franchise) sangha bezoeken moest. Zat vast vol beoefenaars, die ondanks de mógelijkheid verstrikt te raken in zulks, daar toch níet in verzandden. Laten we wel wezen, als ik anders gestart was had ik er misschien ook gezeten, m’n beoefening daar echt wel serieus genomen, gedacht dat zencoach worden bodhisattva-in-action en Right Livelihood was, en geen enkele opleiding is toch gratis. Het is niet alsof er echt veel alternatieven waren, bovendien. Maar dat bezoek kwam er op mysterieuze wijze telkens niet van.

Nouja, dat kwam natuurlijk door mijn Voorkeur. Hoe goed de groep ook zou zijn, er zat een, in mijn ogen, niet correct gecertificeerd certificaat aan het einde van het traject.

Zo kom je al stilzittend niet vooruit natuurlijk!

Overigens was ik daar ook te blut voor. Details.

Joh je Voorkeur zit je in de weg
“Maar hey,” denkt u nu vast, “begin je je niet af te vragen of die Voorkeur je niet een beetje in de weg zit.” Ja, onderhand wel ja. Ik bedoel, gezond verstand, daar ging ik natuurlijk wel last van blijven houden, maar misschien moest ik ergens iets voor over hebben.

Eindelijk vond ik iets in Utrecht. No nonsense, simpel, niets over carrières in de zen of Instant Verlichting. Gewoon zitten. En toen… vond ik ze te ver weg. Pijnlijk moment. Ik was te lui. Te LUI om een degelijke sangha te bezoeken.

“Waarom begin je niet zelf een groep?” zei mijn wederhelft. Wat ik een be-la-che-lijk idee vond, want wat heb je nou aan een groep als er niemand in zit die je vooruit kan helpen, en bovendien was ik lui. Dus.

Jaren later pas zag ik hoe ik in mijn woede tegen commerciële Zen™ eigenlijk op zoek was naar precies hetzelfde: Zen™, maar dan ‘authentiek’. “Koop van de échte dealer!” Ik begreep ineens waarom Brad Warner geen leraar wil zijn. Want dan moet hij dealen met mensen die op zoek zijn naar Zen™ met het júiste stempeltje. Correct gecertificeerde certificaten. Authentieke authorisaties volgens Grootmoeders Eeuwenoud Recept, Ambachtelijk Bereid. Mensen, kortom, zoals ik. Ik wilde per se een zénboeddhist zijn, maar dan wel een échte.

Als er iets niet zen is, is dat het wel.

‘Vooruit’ willen in je beoefening… Wat een fucking onzin!

Tijden kunnen veranderen. Uiteindelijk kwam het namelijk wél neer op zelf een groep beginnen. Maar geen zen. Niet dat dat heel veel uitmaakt. Zitten is zitten.

Wat ironisch genoeg níet is veranderd, is alles hierboven. Deze zoektocht, zo blijkt na even rondklikken, zou vandaag, ook na alles wat er in de zenwereld gebeurd is, pre-cies hetzelfde verlopen zijn. *wtf-blik* Mocht jij daardoor een eenzame Rotterdamse ‘Zenboeddhist™’ op zoek naar sangha zijn, dan volgt hier een ‘wij van WC-eend adviseren WC-eend’-moment: in Rotterdam is er een goed alternatief. Maar misschien moet je daarvoor een Voorkeur opzijzetten.

Headerfoto origineel: Jordon Cooper