Geertje Couwenbergh over Firma Hier & Nu

In het hier en nu zijn heeft best goede marketing gedaan, vind ik. Al een poos is het the place to be en niet alleen voor filosofische of spirituele tiepjes, maar voor hele Boeddha-bebeelde volksstammen, organisaties en productlijnen. Want wie wil er nu niet in dat hier en nu zijn? Wat we sinds een paar jaar ook allemaal willen is in ons hart zijn en niet in ons hoofd. En rust en ruimte voelen. En terug naar jezelf gaan. Volgens mij zit er achter al deze termen hetzelfde PR bureau…

Wil ik wel in het hier en nu zijn?

En ik wil natuurlijk ook als een malle van hoofd naar hart en van daar naar nu. Het enige wat ik nog wel eens vergeet is dat ik doorgaans hele goede redenen heb om in mijn hoofd en in het later te zijn. Ze zijn ondergewaardeerd, als je het mij vraagt. Telkens wanneer ik uit een verlangen naar rust en ruimte een meditatieprogramma doe bijvoorbeeld, kom ik er binnen een halve dag achter dat rust en ruimte ongeveer het láátste was waar ik zin in had. Na twee uur op een kussen, met geen enkele andere zender als ‘Nederland Ik’, krab ik nog liever eigenhandig de verf van de schrijn af dan dat ik blijf. Wat ik door de glamour van een idee als het hier en nu vergeet, is dat het een sjieke term is voor me kapot vervelen. Want dat zegt Firma Hier en Nu er natuurlijk heel slim niet bij. Pffff, ruimte. Een mooi woord voor Vragen Om Problemen, als je het mij vraagt.

Als je al niet sterft van verveling dan staat je namelijk een bombardement te wachten van gevoelens waar je normaal -en tegen die tijd om begrijpelijke redenen- je uiterste best voor doet ze te ontlopen. Irritatie, frustratie, eenzaamheid, verdriet -om er maar een paar te noemen. Dan maar liever de bijeffecten van het zaakje onderdrukken, nietwaar? Dan maar liever opvullen, weglopen en ontkennen. Toch?

Daar en later is veel gezelliger

En dan komt die knaag. Dat vraagteken. Net als ik overduidelijk heb vastgesteld: the presence is unpleasant, komt er meestal een barst in die overtuiging. Net als ik mijn spreekwoordelijke koffers al heb gepakt naar het heerlijk spannende en altijd gezelligere daar en later, komt er een leraar of boek of inzicht langs waardoor ik die koffers en mezelf weer met een zucht neerplof. Zoals het verhaal dat ik laatst hoorde over een tijger in een Amerikaanse dierentuin. Deze tijger zat in een kleine kooi, waar ze de hele dag niets anders deed dan op en neer ijsberen (tijgeren?). Haar verzorgers vonden dat zo sneu dat ze een groter verblijf voor haar bouwden, met rotsformaties en grasvelden en bamboebossen. Toen ze voor de eerste keer haar nieuwe verblijf inkwam, liep ze direct naar een uithoek ervan en begon dezelfde mini-afstand heen en weer te ijsberen zoals ze altijd had gedaan.

Tragisch, nietwaar? Tragisch maar herkenbaar, vind ik. Ik ken de angst en het ongemak dat de tijger had met ruimte. De allure van het kleine maar volle en gezellig bekende is gigantisch. Maar het wordt tragisch wanneer je ziet dat het desalniettemin klein blijft. Wanneer je weet dat er –net als het grotere verblijf van de tijger- een hele wereld omheen bestaat. Die wereld is misschien leeg in de zin van niet opgevuld met mijn bekende stuff, maar ruim in de zin die naar echte vrijheid ruikt. De vrijheid die de arme tijger niet meer kon herkennen.

Maar wanneer wordt leegte ruimte? Eenzaamheid vrijheid?

Hoe word je van een ijsberende tijger een ruimdenkende? Volgens mijn leraren gebeurt dat wanneer je de kunst van het niet-ontsnappen leert. Zodra je niet meer de ervaring van leegte, eenzaamheid en de bijbehorende freak out momenten ontvlucht, veranderen ze –magisch- in die beloftes uit de hier en nu campagne: in rust, vrede, ruimte en vrijheid. De kleine lettertjes in die campagne zijn dus dat je jezelf in precies dat wat je wilt vermijden weg moet laten zinken zonder het te bevechten, wil je doorzakken naar het Beloofde Land. Hart, rust, ruimte, hier, nu, hoe je het ook wilt noemen. Dat is de kunst van het niet-ontsnappen.

Dat ongelofelijke inzicht, dat ik keer op keer vergeet, vind ik in gelijke mate irritant en geweldig. Irritant omdat ik nog geen short-cut heb gevonden waardoor ik, gewoon, door die geurstokjes van Rituals te kopen net zo zen zou worden als de dame op hun verpakking. En geweldig omdat het geweldig nieuws is dat Vrijheid Mogelijk Is, ten alle tijden, in je eigen hart en geest. En laten we eerlijk zijn. Wie wil nu als die arme tijger in slechts één hoekje van haar wereld op en neer ijsberen? Ik niet. En als dat betekent dat ik de kunst van het niet-ontsnappen moet leren –ook wel mediteren genoemd- dan moet dat maar. Verdorie.

Titelbeeld: Max van den Oetelaar