Achtvoudig opvoeden: Probeer niet te winnen
Florentine van Lookeren Campagne
04 augustus 2022
· 5 min. leestijd
Minder strijd binnen het gezin, dat lijkt Florentine wel wat. Geïnspireerd door haar ervaring met dialoogtraining, besluit ze de dagelijkse onderhandelingen met haar kinderen te benaderen als oefening in ‘juist spreken’.
Als de opvoedtheorie faalt, biedt het achtvoudige pad dan wellicht uitkomst? Florentine is zenmeditatiedocent en dialoogtrainer. In de column ‘Achtvoudig opvoeden’ beschrijft ze hoe ze haar zentraining probeert toe te passen in een leven met twee kinderen van 4 en 6. Deel 1: Probeer niet te winnen.
Strijd
De opvoedboekjes zijn er heel helder over: wees consequent! Stel duidelijke regels en houd je eraan. Dan zul je nooit discussie hebben met je kinderen. Het is een prachtige theorie. Ik denk er nog wel eens aan, als ik weer eens een discussie heb met de kinderen.
Bijvoorbeeld over een regel die ik consequent al drie, vier jaar lang handhaaf. Even zolang bieden mijn kinderen hardnekkig weerstand. Zodoende kan ik iedere avond rekenen op gezeur om nog een verhaaltje. “Nee,” zeg ik dan: “We hebben afgesproken dat we er twee doen en dat is dat.”
En dat is dat natuurlijk helemaal niet. ‘We’ hebben dat helemáál niet ‘afgesproken’. Ik heb dat aangekondigd. Nogal wiedes, dat dit discussie op blijft leveren. Toch wil ik minder strijd in het gezin, met name ’s avonds bij het naar bed brengen.
Dialoog
Doel van een dialoog is niet om elkaar te overtuigen, maar om meer begrip te krijgen voor elkaar.
TweetHet Dialoogcentrum waar ik de training volgde, komt voort uit de zenschool waar ik bij beoefen, dus de dialoog heeft veel zenvolle elementen in zich. De regels voor een goede dialoog zijn eigenlijk een praktische uitwerking van de opgave ‘juist spreken’ uit het achtvoudige pad.
Winnen
Eén van de dialoogregels is: Probeer niet te winnen. Ik besloot om er een maand lang mee te oefenen. Die regel vatte ik op als oproep om naar een win-win te streven: een uitkomst waar iedereen blij mee is. We willen conflicten voorkomen, maar tegelijkertijd willen we ook niet over ons heen laten walsen, want dat is slechts zaadjes planten voor een conflict in de toekomst.
Halverwege de maand moest ik concluderen dat het oefenmateriaal weliswaar voor het oprapen lag, maar dat het nog niet zo makkelijk was om een conflict tot algemene tevredenheid af te handelen. Met mijn peuter had ik een ernstig verschil van mening of we nog verder gingen steppen of toch naar huis. Dit leverde een duidelijke, maar boze winnaar op. En een zeer tevreden verliezer die een stukje chocola mocht als hij thuis was.
Liniaal
Toen wilde mijn kleuter zelf een liniaal maken. Uit de houtberg in de schuur visten we een mooie rechte lat, een zaag en wat schuurpapier en aan het einde van de middag lieten we het resultaat trots aan papa zien. Waarna een discussie volgde over het al of niet vrijelijk mogen pakken van spullen in de schuur.
Op inhoud heb ik verloren. Ik kan nu geen latjes meer uit de schuur pakken zonder eerst mijn man te bellen.
TweetInhoud, sfeer, relatie
Bij onderhandelingen, leerde ik ooit, kon je winnen op inhoud, op sfeer en op relatie. Een win op inhoud, die ten koste ging van de sfeer en de relatie, betekende meestal een eenmalige win. In de toekomst gunt niemand je meer wat. In een gezin is dat niet zo’n werkbare strategie. Ik boog de regel daarom in mijn hoofd om naar: ‘houd de sfeer en de relatie goed en probeer daarna samen je doel te bereiken.’ Daarna bracht ik de kinderen naar bed, voor de proef op de som.
“Kom, we gaan naar bedje toe.”
“Nog héél even!”
“Vooruit, maar als ik het zeg, gaan we echt.” (Discussie verloren, doel bereikt. De uitkomst was zo goed voor de sfeer en de relatie, dat ze de tweede keer wél meekwamen.)
~
“Kom, we gaan nu echt beginnen met tandenpoetsen.”
“Mag ik nog even..”
“Als je nu niet begint, lees ik niet voor!” (Doel bereikt, maar een verlies op de relatie en de sfeer. Mama is een stinke-scheetje.)
“…en de rest lezen we morgen.”
“Ah nee, nog één verhaaltje!”
En daar waren we weer. Gelukkig hoefde ik deze keer niet consequent te zijn. De kinderen kunnen namelijk nog geen klok kijken. Ik had ze voor de gek gehouden en was twintig minuten te vroeg begonnen met ze naar boven te jagen. Zo kon ik “stiekem, zonder dat mama het merkt” een extra verhaaltje doen. Dit leverde luid gejuich op, plus de triomfantelijke ontdekking dat “jij zelf mama bent, mama,” hetgeen ik natuurlijk glashard ontkende, etc. Waarna iedereen innig tevreden in bed dook/op de bank plofte.
Een win-win op inhoud, relatie en sfeer. Dialoogregel vs opvoedboekjes: Eén- nul.
Oh nee. Probeer niet te winnen…
De omslagafbeelding is gemaakt door Yoshikazu Takada (Mother and Kids). De afbeelding in de tekst is van Eric Hamiter (Bedtime Stories). Beiden via Flickr. De personen op de afbeeldingen komen niet in de tekst voor.
Gerelateerde artikelen
