Blauwe of grijze vinkjes? Dat is de vraag

Ik zit in de auto na mijn sportsessie op maandag. Zoals meestal na een training voel ik mij lekker in mijn lichaam. Actief bewegen met aandacht helpt mij mijn gedachten te laten zijn, er niet steeds in mee te gaan. Terwijl ik voor een stoplicht sta, schiet er ineens toch een idee voor een artikel voor Bodhi door mijn hoofd. Enthousiast pak ik bij thuiskomst meteen mijn telefoon en spreek drie berichtjes via WhatsApp in bij Bodhi’s hoofdredacteur. Terwijl ik praat, probeer ik mijn gedachten zo concreet mogelijk te maken. Ik weet niet zeker of dit gelukt is, dus luister ik de berichten nog een keer terug.

In de dagen erna hoor ik niks, ik zie ook geen blauwe vinkjes als bewijs dat mijn bericht gelezen is. Mijn hoofd begint te draaien: ‘zie je wel, ik ben te warrig geweest. Was het wel zo’n goed idee? Vind ik dat zelf eigenlijk nog wel? Jeetje, wat irritant dat ik niks hoor. Ik wil ook verder.’

Na een tijdje merk ik ook een verandering in mijn lichaam. Ik ervaar emoties als verdriet, ook enige boosheid. Ik twijfel steeds meer aan mijn eigen oordeel, mijn plek in deze wereld en dat raakt weer aan gendertransitie en mijn zoektocht naar wat ik nog meer kan doen in het leven nu ik 49 ben en al jaren in de zorg werk. ‘That escalated quickly inderdaad’. Of met de woorden van meditatieleraar Mary Stancavage: ‘In 3 seconden zit je in Kentucky!’

Dankzij mijn boeddhistische beoefening zie ik dit allemaal gebeuren en dus zeg ik na een tijdje tegen mijzelf: ‘Bay, kappen nou, als je op vrijdag nog niks gehoord heb, neem je gewoon weer even contact op.’ Na drie dagen krijg ik een berichtje van de hoofdredacteur dat het goede ideeën zijn, maar dat ze eerder geen tijd had om erop terug te komen. Inmiddels moet ik inwendig lachen om mijn stress in de dagen ervoor en ik antwoord dat het geen probleem is.

Ooit weigerde ik pertinent om de blauwe vinkjes van Whatsapp aan te zetten.

Omdat ik vermoedde dat deze op mijn ‘paranoia-knop’ zouden drukken. Dat ik terecht zou komen in vermoeiende innerlijke processen. Ik wist gewoon dat ik na het versturen van een bericht zou gaan wachten op het teken dat mijn bericht gelezen was, het liefst zo snel mogelijk na het verzenden. Zo werken dat soort apps ook natuurlijk. Ze beïnvloeden je geest en je lichaam, dat weet iedereen nu onderhand wel.

Na lang wikken en wegen ging ik toch overstag: ik zette de blauwe vinkjes aan. Omdat ik zag dat anderen het ook deden en ik mijzelf wijs maakte dat ze mijn leven beter zouden maken. Dat dit stukje techniek zou bijdragen aan perfect uitgebalanceerde en wederkerige online relaties.

Want dat is waar het grote vinkjes-vraagstuk voor mij eigenlijk om draait: om de vraag hoe ik op een gezonde manier verbonden kan zijn in dit tijdperk. Zonder stress gerelateerd aan apps en vinkjes. Dus wat maakt die informatie over of iets wel of niet gelezen is nu zo belangrijk?

Volgens mij heeft het te maken met de balans die je als mens moet zoeken tussen afhankelijkheid en verbonden zijn.

Afhankelijkheid (of gehechtheid) is binnen het boeddhisme een van de drie oorzaken van frictie in ons leven: sla je er te veel in door, dan ervaar je stress. In een verbinding tussen personen, in hoe we samenleven en ook bij communicatie via apps, gaat het ook over balans. Om een goede verdeling tussen de ene persoon en de andere persoon, tussen zenden en ontvangen. Dat heet wederkerigheid en precies daaraan raken de blauwe vinkjes in mijn beleving.

Na het aanzetten van de blauwe vinkjes gebeurde er wat ik voorspelde: mijn brein zond al snel allerlei signalen naar mijn systeem dat ik snel antwoord wilde ontvangen op mijn berichtjes. Ik ervaarde allerlei emoties als ik zag dat mijn bericht gelezen was en er geen reactie kwam. Net als in het inleidende voorbeeld kon ik mij onzeker voelen, eenzaam, niet gezien en uiteindelijk zelfs boos. En ik voelde wrevel bij een persoon die de blauwe vinkjes niet aan had staan en mij op die manier een mogelijkheid ontnam om wederkerigheid te voelen.

Ik heb lang volgehouden dat ik niet verslaafd was aan mijn mobiele telefoon, social media en apps op mijn telefoon. Ondertussen spraken mensen mij wél regelmatig aan op mijn telefoongebruik. Dat ervaarde ik als zeer onprettig. Het zette me aan het denken: hadden die mensen dan niet toch ergens een punt? Die eerlijke blik op mezelf deed me beseffen dat er wel degelijk een vorm van dwangmatigheid in mijn smartphonegebruik zat. Met dit verschil dat de verslaving niet gaat over die telefoon, maar wat het ding mij geeft: bevestiging op alles wat ik de wereld instuur. Of het nu een mailtje aan mijn collega is, een appje aan mijn partner over mijn kind, of een update op LinkedIn over mijn laatste werk technische successen.

Ik realiseerde me dat een stom tech-dingetje veel van mijn gedachten en emoties bepaalde.

Van wederkerigheid leek niet veel sprake meer te zijn: ik was vooral bezig met mezelf. Wilde ik dat? Wat nu als ik die blauwe vinkjes gewoon weer uitzette? Hoewel dit mij toch even moeite kostte, heb ik het gedaan. Ik voelde meteen vrijheid. Ik gaf niet alleen mezelf mijn autonomie en vrijheid terug, maar ook jou, de ontvanger. Mijn ”grijze” vinkjes voelen als een onvoorwaardelijke gift aan onze relatie. Het is een vorm van vertrouwen: ‘ik weet dat je zult reageren, maar doe dat gerust in jouw eigen tempo.’

Daarnaast denk ik ook meer na over de berichten die ik aan je verstuur, omdat ik niet zomaar meer alles meteen jouw kant wil gooien. Dat raakt voor mij aan gepast spreken, een van de onderdelen van het achtvoudige pad. Gepast spreken gaat over zo min mogelijk onzin uitkramen, niet liegen en woorden gebruiken die naar een heilzaam leven van jou en mij leiden. Ik laat de verwachting van jouw directe reactie los en daarmee ook de emoties die mijn leven en onze relatie kunnen beïnvloeden als ik dat niet doe.

Vinkje of geen vinkjes: het blijft een uitdaging om aandachtig digitaal te communiceren. Soms voelt het nóg lastiger dan face to face communicatie ook al is. Toch zie ik ook dat het helpt als ik in het digitale leven zo veel mogelijk uitga van hoe ik face to face wens te communiceren. Door te bouwen aan een gezonde wederkerige communicatie, met minder directe aannames en met meer rust, ruimte en aandacht. Dat vergt continu aandachtig aanwezig blijven in je lichaam en geest.

Ik ervaar nu daadwerkelijk meer rust, omdat ik mijn telefoon minder nodig heb. Deze ligt dus vaker op de kast. Ik heb her en der wel wat opmerkingen gekregen dat ik eerder ‘toch echt veel sneller reageerde’. Niemand zei ooit iets over mijn teruggekeerde grijze vinkjes.

Deze column is gebaseerd op een blog van Bay’s project Less than 52.
Hierin onderzoekt Bay wat het leven de moeite waard maakt. (Losjes gebaseerd op Steven Levine’s book: ‘A Year to live)