Boeddhisme als toevluchtsoord voor de armsten in India

Het boeddhisme leeft op in India, na eeuwenlang grotendeels te zijn verdwenen uit het subcontinent. Voor Dalits, de armste laag van de bevolking, biedt het boeddhisme namelijk een uitweg uit het beklemmende kastesysteem. Sinds de coronacrisis heeft deze armste laag van de bevolking het zo mogelijk nog zwaarder. Een groep boeddhisten besloot daarom voedselpakketten aan de Dalits uit te delen, onder de naam ‘Helping Hands’.

Hoe komt een Bodhi redacteur uit Nederland in aanraking met deze groep mensen? Daarvoor moeten we een paar maanden terug, als Steven Heyde, een sangha-vriend uit Gent een mail stuurt naar alle leden van de Triratna De Triratna Boeddhistische Beweging (voormalige VWBO) is de Nederlandse afdeling van de Triratna Buddhist Community (voormalige FWBO). Dit is een beweging die gericht is op het ontwikkelen van een beoefening van het boeddhisme die past in het leven van de moderne samenleving. De beweging is wereldwijd vertegenwoordigd in twintig landen met ongeveer vijftig centra. (Bron: website Triratna) sangha.

In zijn mail roept hij ons op om het Helping Hands project in India te steunen.

In februari 2020 bezocht Steven de internationale jongerenconferentie van Triratna in Bodhgaya, de plek waar de Boeddha 2500 jaar geleden de verlichting bereikte. Het bezoek maakte grote indruk, vertelt hij in een videogesprek, terwijl de lockdown in België nog volop gaande is.

In eerste instantie twijfelde Steven of hij wel naar India moest gaan: “Is het wel verantwoord om zo’n verre reis te maken met het vliegtuig? Vroeg ik mij af. Je doet de aarde er veel schade mee aan. Prajnaketu, een Triratna ordelid, haalde mij uiteindelijk over. Die zei: ‘Je moet het niet enkel bekijken vanuit het standpunt van milieu, maar ook vanuit een sociaal standpunt; wat jouw aanwezigheid in India betekent en wat het voor jou betekent.’. Achteraf ben ik het met hem eens. Het klinkt misschien cliché, maar de ervaring heeft echt mijn leven veranderd.”

Via Steven kom ik in contact met Vikash Kumar, de drijvende kracht achter het project.

Met behulp van zoom spreek ik hem over Helping Hands en hoe hij een uitweg vond uit het kastesysteem door boeddhist te worden. Op de muur van de kleine kamer waar Vikash zit, hangt een afbeelding van Dr. Ambedkar: sleutelfiguur in de emancipatie van Dalits en aanjager van de opleving van het boeddhisme in India. Ambedkar was zelf afkomstig uit de laagste kaste, maar dankzij een sponsor kon hij rechten studeren aan de London School of Economics. Na de onafhankelijkheid van India in 1947 werd Dr. Ambedkar de eerste minister van justitie. Zijn grootste verdienste was een verbod op het kastesysteem in de nieuwe grondwet. Helaas kwam er in de praktijk geen einde van de discriminatie en mishandeling van Dalits. Ambedkar kwam tot de conclusie dat het kastesysteem onlosmakelijk met het hindoeïsme is verbonden. Na grondig onderzoek besloot hij daarom boeddhist te worden. De Boeddha zelf was namelijk faliekant tegen het kastesysteem. Hij meende dat ethische daden een mens tot Brahmaan maken, niet de familie waarin hij of zij is geboren. Miljoenen Dalits volgden het voorbeeld van Dr. Ambedkar en bekeerden zich tot het boeddhisme.

Zo ook Vikash. Hij komt uit een Dalit familie in een klein dorp in Bihar.

Ze hadden het niet zo breed, maar gelukkig kon Vikash wel naar school. “Mijn middelbare school was een paar dorpen verderop,” vertelt hij. “Om daar te komen moest ik op de fiets langs een dorp waar mensen uit een hogere kaste wonen. Op een dag werd ik onderweg aangehouden door een man die mij opdroeg hem een lift te geven naar zijn huis. Hij vond dat hij daar recht op had op basis van zijn kaste. Ik antwoordde dat mijn fiets niet stevig genoeg was om een passagier te vervoeren. De man begon mij uit te schelden in het Engels: ‘Bloody fool!’ Ik besloot toen dat ik Engels moest leren, zodat ik het ten minste kon verstaan als ik zo werd uitgescholden.”

In 2006 ging Vikash studeren in Gaya, 15 km ten noorden van Bodhgaya. Tijdens een avondwandeling ontmoette hij daar Ann uit Schotland, die betrokken was bij Triratna. Omdat hij graag Engels wilde oefenen, sprak hij haar aan. “Ik had nog nooit contact gehad met een buitenlander,” bekent Vikash. “Ik was erg onder de indruk, vooral omdat ze zo vriendelijk was, ongeacht mijn kaste.” Via dit contact belande hij bij het boeddhistisch centrum in Bodhgaya, waar hij direct geïnspireerd raakte door de dharma. “Mijn vader was dat jaar overleden en ik voelde me gedeprimeerd. De vriendelijkheid van de mensen en het leren mediteren waren de start van mijn transformatie.”

Vikash is getrouwd en heeft twee kleine kinderen. Zijn vrouw is hindoe, maar dat levert geen grote problemen op.

Wat is het grootste verschil tussen hindoeïsme en boeddhisme?

Volgens Vikash is dat het kastesysteem: “Toen ik nog in het kastesysteem zat was er altijd iemand hoger of lager dan ik. Toen ik boeddhist werd, was er geen kaste meer. Iedereen is gelijk. Ik begon iedereen gewoon als een persoon te behandelen. Dat is een groot verschil. Daarnaast heb je als hindoe een heleboel spoken in je hoofd. Het boeddhisme kent geen spoken, alleen je eigen geest. Het boeddhisme biedt je de mogelijkheid om je eigen geest te ontwikkelen. Het hindoeïsme geeft je die mogelijkheid niet, omdat je aan je kaste vast zit. Als je voorbij je eigen kaste denkt, ben je geen echte hindoe.”

Vikash wil zijn verworvenheden graag delen met mensen die het nog slechter getroffen hebben, vooral nu tijdens de coronacrisis.

“In de lockdown situatie hangt alles af van je kaste,” zegt hij. “Veel Dalits werken als arbeidsmigranten ver van huis. Toen de lockdown begon, wilden zij graag terug naar huis. Omdat er geen fatsoenlijk transport was, gingen ze te voet en liepen soms dagenlang. Mijn vrienden en ik vroegen ons af wat we konden doen om te helpen. Deze mensen hebben geen eten, geen geld en hun familie is afhankelijk van ze. Zo begon het Helping Hands project om geld in te zamelen en voedselpakketten uit te delen aan deze mensen. We hebben op deze manier ongeveer 700 mensen kunnen helpen.”

Uitgerekend op de dag dat Steven vanuit India terugkwam ging de lockdown in België in. Dat gaf hem alle tijd om zijn bezoek te laten bezinken. “Ik heb het lijden in India met eigen ogen gezien, hoezeer de mensen in armoede leven en hoe sociaal geëngageerd de mensen van Triratna daar zijn. Dat kon ik niet uit mijn geheugen wissen. Daarom wilde ik zo graag helpen toen ik van mijn nieuwe vrienden hoorde hoe groot de impact van de lockdown daar was. Ik wil graag terugkeren naar India voor een langere tijd en sta er zelfs voor open om naar daar te verhuizen om een project op te zetten. Sinds mijn reis heb ik besloten dat ik de dharma veel centraler in mijn leven wil stellen.”

Titelbeeld: Ron Hansen

Meer informatie

Wil je de Dalits in India ook een handje helpen? Gan naar de website van Karuna, een non-profit, waar ze werken vanuit boeddhistische waarden, gericht op het tegengaan van ongelijkheid en armoede in India.

Lees ook over de positie van vrouwen in India en hoe meisjes zich via het boeddhistisch klooster emanciperen