“Als je het vijfde voorschrift niet beoefent, ga je met de andere vier ook de mist in”

Het boeddhisme kent tal van lijstjes met regels, die ons helpen bij het leiden van een ethisch bestaan. De vijf voorschriften 1. Ik houd mij aan het voorschrift om af te zien van het doden van levende wezens.
2. Ik houd mij aan het voorschrift om af te zien van het nemen van dat wat niet gegeven is.
3. Ik houd mij aan het voorschrift om af te zien van seksueel wangedrag.
4. Ik houd mij aan het voorschrift om af te zien van incorrect spreken.
5. Ik houd mij aan het voorschrift om af te zien van het gebruik van verdovende middelen als alcohol en drugs, welke leiden tot onachtzaamheid. of deugden (pañca-sila in het Pali) zijn waarschijnlijk de bekendste. In deze serie onderzoekt Sofia Opfer hoe deze voorschriften in de praktijk werken. Dit keer voorschrift 5: ‘ik neem mij voor af te zien van verdovende middelen.’

“Ik vroeg me af of mijn geval wel ernstig genoeg was,” vertelt Brenda over het zetten van die moeilijke stap naar de AA. “Ik zit niet ’s ochtends vroeg al met een fles jenever in mijn hand en ik heb nog gewoon een baan. Maar ik was gelijk welkom om aan te schuiven. Ik had verwacht dat er allemaal hulpeloze mensen bij de bijeenkomst zouden zitten, maar het waren aardige mensen zoals jij en ik. Wat me vooral opviel was de positieve instelling van de deelnemers. Opmerkingen zoals ‘stoppen met drinken en gebruiken is de beste keuze die ik ooit gemaakt heb’ en ‘er is ook lol zonder alcohol’, bleven me bij na die bijeenkomst.”

Blowen deed Brenda voor het eerst op haar veertiende.

Dat speelde zich af in Zeewolde, waar haar ouders hard werkten in hun eigen kaaswinkel. Brenda was als kind vrij om te gaan en staan waar ze wilde, maar voelde ze zich daardoor ook behoorlijk eenzaam. Toen ze vriendschap sloot met een meisje dat er ook alleen voor stond, gaf dat haar zelfvertrouwen een boost. De twee hingen vaak rond bij het skatepark, waar Brenda op initiatief van haar vriendin de eerste joint rookte. Tegen beter weten in, maar ze wilde er graag bij horen.

“In het begin was blowen leuk; we hadden enorme lachkicks. Al snel werd het lastig om aan geld te komen om elke dag te blowen. Ik moet bekennen dat ik daarom wel eens wat heb gestolen. Vaak stonden we uren om de hoek bij de coffeeshop te wachten totdat we iemand boven de achttien durfde te vragen om wiet voor ons te halen. Ik vroeg me wel eens af waar ik mee bezig was, maar ik wist niet goed hoe ik voor mezelf moest zorgen en ik kon moeilijk mijn grenzen aangeven. Ik wilde er zo graag bij horen dat ik toch mee deed. Na de drank en de wiet kwamen er ook ander drugs, eerst xtc en later ook speed, cocaïne, crack, GHB en poes.”

Het middelengebruik had een grote impact op Brenda’s leven

Brenda: “Mijn ontwikkeling stond stil. Ik voelde me zo onzeker dat ik mezelf soms niet eens in de spiegel aan kon kijken.” Meerdere keren probeerde Brenda iets aan haar situatie te veranderen: “Van mijn zestiende tot mijn negentiende had ik een heel naar vriendje. Toen ik hem eindelijk verliet, wist ik eigenlijk niet meer wie ik was. Toen ben ik in therapie gegaan. Dat was heel fijn, maar ondertussen bleef ik wel gewoon gebruiken. Ik had toen zelf nog niet door dat het middelengebruik juist een belangrijke oorzaak was van mijn ellende.”

Ook heeft Brenda een tijdje in een afkickkliniek gezeten, op haar 24ste. Toen ze daar uit kwam begon ze al snel weer met blowen en drinken. “Ik vond het leven heel erg ingewikkeld en als je dan ook nog eens niet weerbaar bent, val je gemakkelijk weer terug in middelengebruik.” Jarenlang bleef het middelengebruik een grote rol spelen in Brenda’s leven, terwijl ze dondersgoed wist hoe slecht het voor haar was. Het begon steeds meer te knagen. “Ik leefde een dubbelleven, vertelde vaak leugens en belandde regelmatig met vreemde mannen in bed. Ik vond dat ik slecht bezig was en kreeg een groot minderwaardigheidscomplex. Ik had het gevoel dat ik het niet verdiende om mijn grenzen aan te geven. Die zijn dan ook vaak overschreden.”

Op haar werk wisten ze niets van haar gebruik, maar collega’s merkten wel dat Brenda niet lekker in haar vel zat. Met hulp van het cursusbudget kon Brenda een meditatiecursus volgen. “In het begin vond ik het lastig om de meditatie in mijn leven te integreren, maar ik wist wel gelijk dat ik hier baat bij zou hebben. Na die cursus ben ik verder gaan zoeken en kwam ik bij Triratna terecht. Het voelde er direct als een warm nest: hier hoefde ik niet de schone schijn op te houden en kon ik gewoon zijn wie ik was.”

Bij Triratna hebben ze de gewoonte om na de jaarwisseling te bespreken waar iedereen het komende jaar extra aandacht aan zou willen besteden. Brenda had begin dit jaar de moed om openlijk te delen dat ze wilde stoppen met drank en drugs. Een sangha-lid dat vroeger ook met verslaving worstelde, raadde Brenda aan om naar de AA te gaan. Dat advies nam ze dus ter harte, met verrassend goed resultaat. Sinds haar eerste bijeenkomst heeft ze geen drugs en alcohol meer gebruikt.

Het vijfde voorschrift, ‘ik neem mij voor af te zien van verdovende middelen’, gaf haar het beslissende zetje

Brenda: “Ik kwam om te mediteren, van de dharma begreep ik in eerste instantie niet zo veel. Ik vond het eigenlijk een beetje zweverig. De vijf voorschriften maakten wel meteen indruk. Ik wilde graag een goed mens zijn, maar door mijn middelengebruik belandde ik steeds aan de duistere kant van de voorschriften: liegen, negatieve gedachten en seksueel wangedrag. Eindelijk besefte ik dat ik moest stoppen met middelen gebruiken als ik aan mezelf wilde werken. Als je het vijfde voorschrift niet beoefent, ga je met de andere vier ook de mist in.”

Soms heeft Brenda nog wel eens een momentje dat ze verlangt naar de roes: “Die bubbel waarin je onbezonnen kunt zijn, zonder die kritische ‘ik’ die altijd op de achtergrond aanwezig is. Maar dat duurt altijd maar heel kort. Meestal ga ik dan iets anders doen om me af te leiden; mediteren of koken, goed voor mezelf zorgen. Dan gaat het gevoel vanzelf weer over. Bovendien weet ik nu dat het leven zonder drank en drugs veel aangenamer is. Mijn schuldgevoelens zijn verdwenen, waardoor ik nu beter voor mezelf op kan komen. Ook heb ik weer energie om boeken te lezen en om mensen op te zoeken die me dierbaar zijn. Dit jaar geniet ik voor het eerst echt van de lente en de zomer. Ik zie hoe alles groeit en bloeit, daar had ik vroeger geen oog voor.”

• Herken jij jezelf in dit verhaal? Blijf er niet alleen mee lopen.
  AA groepen zijn actief in heel Nederland. Kijk op de website van de AA of op de website van de NA, voor een locatie bij jou in de buurt.
• Lees ook het verhaal van ex-verslaafde Paul en boeddhist en verslavingscounselor Rob:
  “Je moet opstaan uit je persoonlijke goot”