“Buddy to Buddy draait om gelijkwaardig contact met nieuwkomers”

---

Moderne Bodhisattva’s: Oprichter Buddy to Buddy, Willemijn Voorham

Een bodhisattva is een wezen dat streeft naar verlichting. Niet alleen voor zichzelf maar voor alle levende wezens. Bodhisattva’s vind je overal: je hoeft er geen boeddhist voor te zijn. Waar zitten de bodhisattva’s in onze samenleving? Bodhi gaat op zoek. Dit is deel vier in een serie.

---

Die eerste toevallige ontmoeting vindt plaats in 2010, in Willemijns woonplaats Zutphen. “Ik raakte met de Iraanse Maryam aan de praat en al snel begreep ik dat ik de eerste persoon was die ze sprak in haar nieuwe stad, waar ze na vijf jaar wonen in asielzoekerscentra (azc’s) eindelijk een vaste woning toegewezen kreeg. In een opwelling nodigde ik haar uit voor de housewarming in mijn nieuwe huis. Met tranen in haar ogen zei ze: ‘Dit is de eerste keer in vijf jaar dat iemand mij thuis uitnodigt.’”

Verrijkende verschillen

Het gemak waarmee Maryam vervolgens tijdens de housewarming contact maakt met de feestgangers maakt enorme indruk op Willemijn. ‘Hoe kan het dat zo’n sociale jonge vrouw er in vijf jaar niet in slaagt om contact te maken met Nederlanders?’ vraagt ze zich af.

De twee houden ook na het feestje contact: “We zagen elkaar niet super vaak, maar er ontstond een vriendschap waarin we veel van elkaar leerden. Het maakte de negatieve berichtgeving over asielzoekers en de polarisatie rondom migratie extra wrang. Vooral dat sentiment over de dreiging die we voelen uitgaan van de vreemdeling, dat vluchtelingen ons alleen maar tot last zouden zijn. Mijn ervaring met Maryam liet me een totaal andere kant zien: dat we niet zoveel van elkaar verschillen wanneer je je openstelt voor elkaar. En dat je van de verschillen die er wel zijn juist heel veel kunt leren, dat het verrijkend is.”

AZC in Zutphen

In 2015 krijgt de ontmoeting met Maryam een nieuwe betekenis. Willemijn is fractievoorzitter van D66 in Zutphen, wanneer er grote onrust ontstaat over de komst van een asielzoekerscentrum. Met in haar achterhoofd het positieve contact met Maryam, probeert Willemijn de raad er tevergeefs van te overtuigen dat het humaan is om mensen op te vangen. Dat de weerstand tegen nieuwkomers voor een deel ongegrond is en dat de stad Zutphen dit kan. Ze heeft immers zelf ervaren hoe je blik op ‘de vreemdeling’ verandert wanneer je elkaar leert kennen.

Na maandenlang soebatten bereikt Willemijns frustratie een dieptepunt. “Thuis verzuchtte ik tegen mijn partner Armijn: ik weet niet hoe we hier uit moeten gaan komen. Hij zei: die ontmoeting tussen jou en Maryam, dat zou je eigenlijk iedereen in Zutphen gunnen. Als nieuwkomers zich welkom voelen en actief zijn, draagt dat bij aan de leefbaarheid van de stad.”

Zou het inderdaad niet fantastisch zijn als we de Zutphenaren een duwtje kunnen geven en hen als buddy gaan koppelen aan een nieuwkomer?, dacht Willemijn. ”Ik legde het idee in de raad voor en met een aantal enthousiaste medestanders gingen we aan de slag. Binnen no time hadden we 250 aanmeldingen van mensen die buddy wilden worden,” vertelt Willemijn glunderend. “En het azc was nog niet eens gebouwd. Het was een signaal naar de politiek: wij kunnen dit als stad! Uiteindelijk is het azc er toch gekomen.”

Achttien steden, duizenden buddies

Nu, bijna negen jaar verder, is Buddy to Buddy in achttien steden actief. Terwijl de toon rondom migratie in de samenleving en de media nog harder lijkt dan tien jaar geleden, koppelde de stichting inmiddels meer dan tienduizend buddies aan elkaar. Bovendien weet Buddy to Buddy moeiteloos vrijwilligers aan te trekken, waar de meeste andere organisaties daarmee worstelen.

Ook vanuit maatschappelijke hoek komt er waardering. In 2018 mochten de oprichters uit handen van koningin Máxima een felbegeerd ‘Appeltje van Oranje’ in ontvangst nemen. Vier jaar later kreeg Buddy to Buddy de Brouwer Vertrouwensprijs, een hart onder de riem (en een mooi geldbedrag) voor initiatieven die het onderling vertrouwen in de samenleving bevorderen.

Sociale integratie

Het geheim van dat succes komt volgens Willemijn doordat Buddy to Buddy inzoomt op iets dat we in Nederland tot nu toe over het hoofd zagen: “Dat is het sociale aspect van integreren in een nieuwe cultuur. We vragen van nieuwkomers dat ze kennis opdoen van de Nederlandse samenleving, dat ze de taal leren en werk vinden. Allemaal belangrijk, maar alle onderzoeken wijzen uit dat contact de grootste behoefte is die nieuwkomers hebben. Een relatie gebaseerd op gelijkwaardigheid, dus niet het functionele contact met bijvoorbeeld een taalcoach, maar een vriend of vriendin die gewoon wil weten hoe het met jou gaat als mens.”

Het vinden van de ingang naar dat soort contact is volgens Willemijn voor veel nieuwkomers moeilijk. “De taal vormt soms een drempel en de algehele onzekerheid waar een asielzoeker in afwachting van een verblijfsvergunning in zit. Maar ook onze cultuur helpt niet per se mee: probeer maar eens een afspraak te maken met een Nederlander…nou dan gaat de agenda open: kun je over drie weken? Een jongen vertelde me eens dat ze er in het azc een sport van maakten. Zijn huisgenoten kwamen terug uit de stad en vertelden vol trots: ‘Ik heb met een Nederlander gepraat!’”

Duurzaam contact mogelijk maken

“Met Buddy to Buddy willen we de kans vergroten dat nieuwkomers en Nederlanders een duurzaam contact opbouwen. Want een praatje maken in de supermarkt, dat lukt misschien eens,” vertelt Willemijn. ”Maar voordat je overgaat op iets afspreken, moet je elkaar toch eerst een paar keer tegenkomen. In het buddytraject matchen we mensen op basis van gedeelde interesses en krijgen ze op verschillende momenten begeleiding.

Vaak lopen mensen tegen cultuurverschillen aan, of er is een taalbarrière. Tijdens de ‘buddytalks’ een soort intervisie, delen de buddies hun ervaringen en geven ze elkaar tips. Wie buddy wordt, komt dus terecht in een groeiende community van (oud)buddies. Regelmatig ontmoeten zij elkaar tijdens huiskameravondjes, dansavonden of ze organiseren uitjes met elkaar. En het werkt, want waar de kans op duurzaam contact op basis van één ontmoeting 10 procent is, houden de mensen die elkaar ontmoeten via Buddy to Buddy in 60 tot 70 procent van de gevallen contact.”

Gelijkwaardigheid

Deze structuur zorgt er volgens Willemijn voor dat iedereen buddy kan worden. “Onze code of honor helpt daar ook bij,” vertelt ze. “Die code geeft woorden aan de principes waarvan we bij Buddy to Buddy weten dat ze heel erg helpen bij een gelijkwaardig contact. Proberen om je te verwonderen over de cultuurverschillen, is er één van. Of meeleven in plaats van medelijden, zodat het contact gelijkwaardig blijft. Juist die gelijkwaardigheid is voor ons heel belangrijk. Een nieuwkomer staat voor veel uitdagingen en de reflex van de Nederlander is dan om dingen op te willen lossen. Terwijl de nieuwkomer meestal vooral zijn of haar verhaal en gevoelens wil delen. Begeleiding op deze thema’s maakt de weg vrij naar gelijkwaardig contact en dit biedt meer kans op een duurzame verbinding.”

Op basis van deze ervaringen ontwikkelden de pioniers in Zutphen een formule waarmee iedereen heel gemakkelijk een Buddy to Buddy kan opzetten. “De behoefte aan sociale integratie enerzijds en deze manier van organiseren, met zelfstandige lokale sociaal ondernemers, anderzijds, maakt dat het concept overal in Nederland goed aanslaat,” legt Willemijn uit. “Buddy to Buddy wordt daarmee namelijk echt een project van de stad zelf. En we zien dat ontzettend veel mensen dan mee willen doen. Dat sluit ook aan bij mijn overtuiging dat heel veel mensen iets willen betekenen voor nieuwkomers. Buddy to Buddy schept de voorwaarden voor mensen om deel uit te maken van de oplossing.”

Van tienduizend naar vierhonderdduizend buddies

De overdraagbaarheid van Buddy to Buddy is op dit moment een belangrijk punt van focus. Willemijn: “Om iets als dit op te zetten moet je een beetje gekke Henkie zijn: in de eerste jaren pakten we alles op wat er moest gebeuren. Gaandeweg ben ik gaan beseffen dat dit betekent dat het dan stopt als de oprichters ermee stoppen. We zijn daarom nu hard bezig om te zorgen dat anderen het kunnen overnemen. Kennis overdraagbaar maken en zoeken naar financiering om meer mensen te kunnen opleiden. We hebben inmiddels tienduizend buddies gekoppeld. Dat is veel, maar er zijn meer dan vierhonderdduizend nieuwkomers die behoefte hebben aan ons project, dus we moeten nog even door.”

Gevraagd naar welk talent er nou ten grondslag ligt aan het succes van Buddy to Buddy moet Willemijn even lachen. “Ik ben nogal een ongeduldig type, vast niet heel boeddhistisch. Ik heb de neiging om in te zoomen op systemen en processen en als ik dan zie wat er niet werkt, wil ik daar gelijk iets aan doen.”

Dan is het even stil en grijpt Willemijn naar haar tas, waaruit het boek ‘Zen in actie’ tevoorschijn komt van Bernie Glassman. “Ik ben geen boeddhist, maar in dit boek stonden heel veel dingen die ik herken.” Zo citeert ze: “‘De warboel van onze conditioneringen verhindert ons de dingen en onszelf duidelijk te zien.’ Zo is het denk ik ook met hoe wij het fenomeen migratie waarnemen: we zijn gaan geloven wat we steeds opnieuw horen en lezen in de media. Het probleem lijkt daarom heel complex, maar de oplossing is heel vaak simpel, als je maar met aandacht kijkt.

Meer weten?

Op de website van Buddy to Buddy lees je meer over de achtergrond en activiteiten van de stichting. En kun je je aanmelden om zelf buddy te worden.

Alle afbeeldingen zijn van Buddy to Buddy.