De emotionele flipperkast

Gisteren begon iemand in mijn online schrijfcursus over het verband tussen creativiteit en geluk. Ze merkte dat ze weinig schrijft in periodes van relatieve rust en -doe ‘ns gek- geluk. Dit in tegenstelling tot roerige tijden, wanneer de pen wel over het papier lijkt te vliegen. Ze vond dit stom en vroeg wat ik daarvan dacht.

Allereerst zei ik, geniet ervan. Van deze geluksperiode. Dan maar minder schrijven. Eén ding is zeker: ook dit zal weer ophouden. Iemand zal ziek worden, doodgaan of je verlaten (inspirerende leraar dat ik ben ;D). Daarnaast suggereerde ik om aan thema’s te werken waar je in woelige tijden niet heen durft, of niet aan toekomt. Oh ja en het allerbelangrijkste: dat ze niet de enige is.

In de schaarse periodes van stabiliteit en rust die ik de afgelopen tien jaar heb gekend, leek er ook bij mij een donzen dekbed over mijn creativiteit heen te liggen: lekker warm en gezellig, maar smorend. Net als mijn cursist vind ik dit stom, en wil ik zo’n schrijver zijn die essays vol kan schrijven over geluk en dankbaarheid en de kleur van het zonlicht en dat soort dingen. Tegen de tijd dat het me echt dwars gaat zitten breekt de pleuris op een van mijn levensgebieden wel weer los en is dát probleem in elk geval ‘opgelost’.

De acht wereldse dharma’s
In tijden van nood schrijf ik niet alleen meer, ik leer ook beter. Het zijn momenten waarop ik mijn favoriete dharmaboeken als trouwe vrienden van de plank afsleur en ik de leringen op een ander niveau vat dan wanneer ik ze gezellig doorneem après yoga. Wanneer mijn nood toeneemt, gaat mijn ontvankelijkheid mee.

Eén van de leringen waar ik telkens weer op uitkom -die elke keer een diepere betekenis aanneemt-, is die van van de acht wereldse dharma’s. Het gaat eigenlijk over omgaan met emoties, wat voor mij relevant is omdat ik nogal, eh, weggesleept kan worden daardoor. Deze acht wereldse dharma’s bestaan uit vier tegengestelde paren:

– pijn en plezier;
– winst en verlies;
– bevestiging en beschuldiging;
– bekendheid en diskrediet.

Het idee is dat je als mens de neiging hebt om je ervaringen in deze categorieën in te delen. Daarbij hanteren we voornamelijk de volgende strategie: proberen de ene helft vast te houden en van de andere helft te killen. We willen:

– pijn vermijden en plezier vasthouden;
– krijgen wat we willen en niet verliezen wat we hebben;
– bevestigd worden en niet beschuldigd;
– gekend worden en niet miskend.

Klinkt bekend?

Flipperkast
In tijden van crisis of emotionele hoogspanning kun je van het ene naar het andere uiterste knallen. Het ene moment hebben we succes in de liefde, het volgende zijn we -soms door slechts één opmerking of sms’je- naar het andere eind van het spectrum gelanceerd en voelen we ons de meest eenzame ziel op aarde. Vaak weet je niet eens hoe dit gebeurt. Zo kun je ’s ochtends opstaan met een niets aan de hand-gevoel, terwijl je een paar uur later de zin van het leven effe kwijt bent. Soort van spiritueel bipolair.

Wat de hele flipperkast aandrijft, is het onvermogen te blijven bij het ongewenste deel van de tweeling.

Pijn, eenzaamheid, schaamte of verdriet voelen zo ondraaglijk dat je vaak niet weet hoe snel je er vanaf moeten komen. Wat je daarvoor doet scheelt per persoon, maar dingen als woede, destructieve gedachten, eten, drank, aandacht zijn een paar populaire strategieën om de directe rauwe ervaring van die pijnlijke emotie maar niet te hoeven voelen. Dat werkt soms even, een gin-tonic op het juiste moment, maar even vaak werkt het averechts. Het geeft je emotionele leven die ongelofelijke achtbaanachtige energie. En energie is energie. Dat is misschien de schrijfenergie die mijn cursist en ik missen in tijden van relatieve rust.

Voor mezelf weet ik hoe behulpzaam het is om die energie te kanaliseren in schrijven. Het helpt me om de uiteindelijke samenhang van al die emotionele ervaringen te herbergen. Het is een van mijn manieren om niet meteen de onwenselijke ervaringen te vermoorden, maar er iets langer bij te blijven. Schrijven is hier natuurlijk maar een van de manieren voor; yoga of meditatie of dansen of praten met een therapeut en waarschijnlijk honderd meer die passen bij jouw leven, zijn andere wegen naar heling.

Omarm!
En met heling bedoel ik dus het omarmen van alle acht van de wereldse dharma’s. Niet alleen de leuke, donzen dekbed-achtige. Dat gaat trouwens sowieso niet lukken (geloof me, ik probeer het hardnekkig). In de poging om de ene kant van je ervaring te vernietigen, vermoord je in feite ook de andere kant. Het is een package deal. Zonder pijn geen plezier en zonder verlies geen winst. Ze zijn twee kanten van dezelfde medaille.

Om de een of andere reden is dit een van die lessen waarvan ik al snel kan denken dat ik dat wel weet. Maar het is een typisch geval van het verschil tussen de plattegrond en het landschap zelf. Dat levenslandschap verandert constant. De kunst om erin te navigeren niet. Zoals de dichter Rilke al schreef:

“Let everything happen to you
Beauty and terror
Just keep going
No feeling is final”

Geen baby’s met het badwater weggooien. Acht wereldse dharma’s in plaats van vier. Periodes van geluk en rust mogen omarmd worden, ook al missen ze die emotionele achtbaanenergie. En zodra het tijd is om weer een ritje te maken, ga ervoor. Gebruik die energie en berijd hem. Niet om schoon en herpakt eruit te komen, maar gewoon om te voelen wat het is om mens te zijn -en het niet anders te willen.

Headerfoto origineel: Chase N.