Documentaire: Wat zingt er

Bekijk de uitzending op NPO Start ->

Het is 2008. Een oude boom naast de Walburgiskerk in Zutphen wordt na het afbreken van een tak gekapt. De zilveresdoorn betekent veel voor Zutphen. Zij geeft een eeuw lang zuurstof, schaduw en schoonheid. Zij maakt voor haar bewoners de seizoenswisselingen zichtbaar, geeft vogels een nest en bepaalt het straatbeeld rond de kerk. De boom maakt deel uit van deze samenleving.

Maar wat afsterft is niet weg, want uit de honderd jaar oude zilveresdoorn bouwt vioolbouwer Theo Dekker een strijkkwartet van twee violen, een altviool en een cello en noemt dit het Walburgiskwartet. Cellist Jeroen den Herder, geroerd door deze metamorfose, ontfermt zich over de cello en stelt een ensemble samen met wie hij de zilveresdoorn bespeelt en laat zingen tijdens optredens.

Bomen ademen en hebben dorst

Geluidskunstenaar Bert Barten, bekend van zijn beweging Talking Trees, laat zien dat het leven van een boom bestaat en het niet slechts een dooie stam is langs de kant van de weg, maar een levend organisme. Door sensoren op het hart van bomen te richten laat hij mensen horen hoe een boom klinkt als hij dorst heeft, als hij ademhaalt of als er fotosynthese plaatsvindt. Bert zoekt in deze sapstromen naar de melodie van de boom en geeft muzieknoten aan de innerlijke processen van de boom. Hij hoopt mensen zo in verbinding te brengen met de natuur. Bart: “Op de een of andere manier hebben wij de natuur buiten onszelf neergezet: daar is de natuur en hier ben ik. Maar dat is niet zo. Wij zijn met z’n allen natuur, één ding.”

In Zutphen vangt de geluidskunstenaar voor de film geluiden van een vergelijkbare oude Zilveresdoorn op en van de nieuwe Zilveresdoorn naast de Walburgiskerk. Deze ruwe geluiden zijn vervolgens de bouwstenen voor componist Imre Ploeg die op zijn beurt, geraakt door het resultaat, een compositie schrijft. Imre: “Dat er altijd iets in beweging is…en dat er ook iets is wat een stroom heeft – het ruisen in die bomen, in ons leven misschien ook wel, wat maakt dat er continuïteit is, een eeuwigheidsbeginsel. Iets wat zichzelf doorgeeft, iets wat even levendig is, maar langgerekt.”

Musici van het Walburgiskwartet brengen de esdoorn met de gecomponeerde muziekklanken tot leven.

Het publiek wordt hierbij gevraagd om de spirituele ervaringen die bij het luisteren vrijkomen om te zetten in een gift aan de gemeenschap waarmee de cirkel weer rond komt. Wat begon met een idee van cellist Jeroen den Herder om een film te maken over het verhaal van de boom, draagt als een steen in het water almaar verder, dringt steeds meer door in de gemeenschap. Zo staat de boom model voor een duurzame samenleving waaraan we allemaal iets kunnen bijdragen.

Imre Ploeg: “Wij als mensen zouden niet zo heel veel muziek moeten maken en vooral ruimte moeten scheppen om te luisteren naar wat het muzikale is in de natuurlijke wereld. Ik hoop dat mijn compositie ons in staat stelt om in onszelf stil te worden en met die boom te resoneren, die handreiking te geven.”

Regie: Sarah Marijnissen en Alexander Oey

• ‘Wat zingt er’ is te zien bij de Boeddhistische Blik, op zondag 13 augustus 2023 om 15.20 uur op NPO2
• Vragen of opmerkingen over deze uitzending? Je kan terecht bij het Klant Contact Centrum van KRO-NCRV: info@kro-ncrv.nl
• Dit programma is een herhaling uit 2021