Duurzaamheid: De spaarlamp als spiritueel pad

Geertje Couwenbergh is schrijfster, model en innerpreneur; samen met haar ‘partners in crime’ bij Veggie in Pumps
verandert ze de wereld pump per pump. 

Een duurzame wereld begint met een mindset van verbinding en begint – zoals we al ons hele leven lang horen – toch echt bij jezelf. Maar niet uit schuldgevoel, want dat brengt ons alleen maar verder in de problemen.

Van het woord duurzaamheid word ik nooit echt enthousiast. Ik krijg nooit dat handenwrijvende gevoel van ‘fijn!’ wat ik bijvoorbeeld wel krijg als ik denk aan picknicken op het strand, patatjes eten midden in de nacht of puppies. Nee, bij duurzaamheid denk ik eerst: wat moet ik nú weer doen of wat moet ik nú weer laten?! En voor die reflex schaam ik me best, aangezien ik in een team van jonge onderneemsters zit dat duurzaamheid promoot. Ahem.

Zure regen, kettingzagen en Greenpeace
Ik weet wel waar die reflex vandaan komt. Bij duurzaamheid denk ik aan Het Milieu, en als ik aan het milieu denk dan denk ik aan de jaren tachtig, zure regen, kettingzagen en Greenpeace. Kortom; ik denk aan schuld. Het milieu is iets waar ik me schuldig over voel – of in ieder geval over zou moeten voelen, want werkelijk niets is er goed voor; als ik goed voor het milieu zou willen zijn dan kan ik mezelf het beste nu begraven in de aarde, waar ik tenminste nog als voeding zou dienen voor de paardenbloemen die erop groeien in plaats van deze te verpletten met mijn monsterachtige ecologische voetafdruk.

‘Zolang we op de oude dualistische manier blijven kijken naar het milieu
als iets dat buiten ons staat, versterken we de problemen alleen maar!’Er is denk ik maar één manier waardoor je je schuldig kan voelen over iets waarvan je deel uitmaakt: door jezelf er radicaal van los te zien. Er wordt tegenwoordig gelukkig wat aan getornd aan die onterechte tweeslachtigheid, maar het milieu is lange tijd iets geweest dat fundamenteel out there is; iets ver van ons bed dat (dát dan weer wel) beschermd moest worden. Wij hier, het milieu – net als ‘de natuur’ – daar. Dualisme alom.

Dit terwijl, paradoxaal genoeg, alle milieuproblemen ons confronteren met eenheid en samenhang. Van El Niño’s tot fundamentalisme en de uitputting van grondstoffen; als er één ding duidelijk is geworden de afgelopen decennia dan is het wel dat alles op aarde meer verbonden is dan we ooit voor mogelijk hielden. Zolang we op de oude dualistische manier blijven kijken naar het milieu als iets dat buiten ons staat, versterken we de problemen alleen maar!

Ombuigen naar compassie, betrokkenheid en liefde
Het is daarom essentieel dat we niet meer handelen uit schuldgevoel als het over het milieu – of nog zo’n geval: ‘goede doelen’ – gaat. Dit schuldgevoel is alleen maar een verdere ontkenning van eenheid. Het zou goed zijn als we dit schuldgevoel om kunnen buigen naar compassie, betrokkenheid en uiteindelijk…liefde. Het woord ‘duurzaamheid’ is in elk geval een stap in de goede richting en heeft niet dat tenenkrommende schuldgevoel dat ‘het milieu’ oproept. Echte duurzaamheid pak je aan van binnen naar buiten, niet andersom.

De kern van duurzaamheid ligt waar de kern altijd ligt: in het besef van verbondenheid. We worden niet alleen duurzaam door ons hele huis vol te hangen met spaarlampen; we worden in de grootste plaats duurzaam in ons eigen hart en geest. Echte duurzaamheid pakt de wortel van het originele problemen aan: ons hardnekkige geloof in een statische, onveranderlijke ‘ik’ die losstaat van de rest.

En hey, wat ligt in de kern van boeddhistische tradities? Juist, het besef van karma, de pijnlijke illusies rondom ons ego, de verwarring die ontstaat wanneer we onszelf los zien van de schepping. Geen wonder dat vele boeddhistische leraren zich richten op duurzaamheid. Dat komt niet doordat boeddhisten zulke herkauwende veganistische heilige boontjes zijn, het komt doordat een duurzame levenshouding een natuurlijk voortvloeisel is van het besef van wat Thich Nhat Hanh interbeing noemt.

Om het even lekker over de opportunistische boeg te gooien zou je zelfs kunnen zeggen dat deze tijdsgeest ons spiritueel een duwtje in de rug geeft om in overeenstemming met diepe waarheden te leven. Van economische crisis tot klimaatverandering; je moet wel een enorm bord voor je hoofd hebben om je te onttrekken aan feit dat we ten diepste verbonden zijn met Alles. Het is aan ons of deze – toegegeven; enigszins oncomfortabele – uitnodiging aangrijpen.

‘De kern van duurzaamheid ligt waar de kern altijd ligt: in het besef van verbondenheid’Wanneer we duurzaamheid niet meer benaderen als ‘iets wat we ook nog moeten doen’, maar als fundament van ons spirituele pad, des te waarachtiger we leven. En alleen hieruit kunnen behulpzame daden voortkomen. Door onszelf minder los zien van zaken als ‘de aarde’, ‘de maatschappij’ en ‘het milieu’, gooien we minder olie op het vuur van onze innerlijke dualiteit. En des te minder zal deze manifesteren in de buitenwereld.

We zijn dan niet alleen duurzaam voor de komende generaties (alhoewel dat een goed punt is), we zijn dan duurzaam voor het hier en nu; om ons leven groter te maken in plaats van kleiner. Het wordt onze link naar het hoogste kosmische principe van verbinding (noem haar liefde, God, nirvana, zo je wilt). Wat dat betreft blijft de jaren tachtig slogan ‘een beter milieu begint bij jezelf’ natuurlijk briljant. Geen wonder dat die er bij iedere Nederlander ingeramd zit; dit is dharma; een waarheid als een koe.

Geertje’s eerste boek, 10 WYS: De
Wijsheid Revolutie – 10 Verfrissende ideeën over de 10 Grootste
Levensthema’s ligt dit najaar in de winkel (www.potentialbuddha.com).
Wil je je eigen ecologische voetafdruk verkleinen? Neem dan een kijkje op www.myfootprint.org en/of www.carbonfootprint.com.