Hoe boeddhistisch is Geertje Couwenbergh anno 2020?

Hoe gaan jonge boeddhisten om met universele thema’s als seks, vriendschap, familie, carrière en vergankelijkheid? Gewapend met deze vragen interviewde ik 22 mensen, resulterend in het boek ‘Ja, ik zit!’ Geertje Couwenbergh is een van hen: 27 jaar en drager van de labels ‘model, schrijfster en innerpreneur’. Inmiddels zijn we tien jaar verder en leg ik Geertje een aantal van haar uitspraken opnieuw voor. Mediteert ze nog steeds? Is ze gelukkig in de liefde? Een tien jaar oudere en net zo openhartige Geertje Couwenbergh over het boeddhisme.

Anne: Is het boeddhisme nog steeds een rode draad in je leven?

“Op een uiterlijk niveau is dat nu niet meer zo. Ik ben niet meer bij Shambhala en beoefen geen boeddhistische zitmeditatie meer. Het heeft me ontzettend veel gebracht, maar ondanks dat me vaak werd verteld dat het zitten zelf makkelijker zou worden, gebeurde dat voor mij niet. Integendeel. Tijdens een retraite waarop ik een maand lang tien uur per dag mediteerde, wist ik ineens niet meer wat ik aan het doen was. Ik zat echt op mijn tandvlees, ik vond het verschrikkelijk. Het klinkt natuurlijk vreselijk on-boeddhistisch om te zeggen, maar ik haalde er gewoon niet uit wat ik er allemaal instopte aan moeite. Zitmeditatie vergt veel discipline, het deed pijn en was best saai, maar dat ik dat vond voelde als een taboe. Toen ik uiteindelijk overging op andere vormen van meditatie voelde dat aanvankelijk ook als falen, want ik had geïnternaliseerd dat zitten de ultieme beoefening was. Andere dingen als yoga, schrijven of bloemschikken voelden als tweederangs. Maar je kreeg me op een gegeven moment met geen stok meer op het kussen.

Voor de dharma voel ik wel nog hetzelfde, die staat voor mij voor de realiteit.

Als je worstelt met de realiteit dan lijd je. Als je niet worstelt dan lijd je niet. Dat was de boodschap die mij vanaf mijn tienertijd al raakte. Het zoeken naar die realiteit is onverminderd gebleven, ik heb alleen een andere vorm gevonden. Sinds een jaar of zes doe ik The Work van Byron Katie. Wat me daar enorm in aanspreekt is dat het mijn lijden concreet aanpakt. Het helpt me namelijk specifiek mijn stressvolle gedachtes te bevragen – en blijkt zo voor mij een meer directe weg naar hetzelfde doel in vergelijking met zitmeditatie”.

Anne: Je besefte dat er geen tweedeling was tussen de spirituele wereld en de ‘normale’ wereld. Hoe ervaar je dat nu?

“Ik doe nu minder extreme dingen in mijn dagelijks leven dan in mijn twintiger jaren (lacht). Ik ervaar die tweedeling daardoor steeds minder. Waarachtig aanwezig zijn kan letterlijk altijd. Als ik nu een tweedeling voel dan zit die meer in mezelf dan in de wereld buiten mij. Ik merk het verschil wanneer ik helemaal meega in de hopeloze gedachten die ik de hele dag heb of wanneer ik ze alleen maar opmerk. Als ik bijvoorbeeld meega in de gedachte dat mijn buren achterlijk zijn omdat ze barbecueën met kiloknallers, ben ik in een staat van verwarring en dat voelt oncomfortabel”.

Anne: Heb je die momenten nog steeds, dat je bewustzijn je tot de orde roept?

“Dat heb ik inderdaad nog steeds. Dat is het goede nieuws, het is het ego aan het werk en dat ego doet zijn werk heel goed. Als je mediteert wordt zo duidelijk dat je niets te zeggen hebt over je gedachten, je kan ze niet stoppen. Het gaat erom wat je er vervolgens mee doet. Met The Work bevraag ik mijn gedachten: is het überhaupt wáár wat ik denk? Daardoor krijg ik dieper inzicht in hoe mijn ego werkt. Daarnaast besef ik dat de wereld ín mij zit. De wereld is wat ik ervan denk dat hij is. Dus ik kan in een staat van geest zijn waarin ik bijvoorbeeld teleurgesteld ben over het feit dat we met sinterklaas wéér voor het oog van de wereld de nationale blackface show gaan doen. Maar ik kan er ook anders naar kijken: het is onwetendheid en daardoor onschuld in de mensen die die show opvoeren. Dat maakt me begripvoller en vrijer om zinvolle actie te ondernemen. Ik ben minder snel teleurgesteld, omdat het niet meer zo vaststaat allemaal. Dat zie ik als een goede ontwikkeling: de ‘ik weet hoe het zit’ geest vind ik een pijnlijke staat van zijn’.”

Anne: Heb je nog steeds het idee dat een relatie je de grootste kans op spirituele groei biedt?

“Ik snap waarom ik dat zei en ik zie er de waarde ook van in, maar ik hoor ook mezelf als typische twintiger. Die jaren stonden in het kader van de liefde. Ik denk nog steeds dat degene waarmee je leeft, je partner, de nummer één is die op al je knoppen kan drukken. Diegene is je ingebouwde huisleraar. Maar ik zit nu in een lange relatie dus er is op dit moment niet meer zoveel drama in de liefde.

Mijn spirituele groei zit nu meer in wat ik over anderen denk, in de liefde voor de hele mensheid.

Kan ik dezelfde liefde voelen voor mijn kiloknallende buren, die dingen doen waar ik het niet mee eens ben en waarvan ik vind dat ze niet goed zijn, als voor dieren en voor de mensen van wie ik hou?”

Anne: Je wilde ook graag een partner die met boeddhisme bezig was. Hoe ervaar je dat nu?

“Seks is bij uitstek een levensgebied waarbij gedachten enorm in de weg kunnen zitten en voor afstand kunnen zorgen. De dynamiek van seks is hetzelfde als die wanneer je samen in de supermarkt bent. Aanwezig zijn betekent de afwezigheid van allerlei ruis, dat constante gebabbel in mijn hoofd dat ik vaak ook nog voor waar aanzie.

Voor seks geldt: hoe meer je in de ‘ik weet het niet’ geest bent, hoe verfrissender de ontmoeting is.

Mijn partner Jasmijn is zo’n goede leraar. Als ze binnenkomt is het makkelijk om te denken: ‘Oh ja die, ik weet al wat ze fijn vindt en wat ze denkt’. Je verzamelt zóveel bewijslast over hoe iemand is. Maar dat is onzin. Het is elke keer een nieuwe ontmoeting. Wat ik een zegen in onze relatie vind is dat we allebei met The Work bezig zijn. Als we te veel op onze telefoon zitten of als we haren in het doucheputje aantreffen dan is een impulsieve eerste neiging om elkaar de schuld te geven. Doordat we een manier hebben om daarmee om te gaan, nemen we allebei verantwoordelijkheid voor onze geest. Dat geeft een fijne sfeer”.

Anne: Als je niet met de dood en vergankelijkheid bezig zou zijn, dan zou dat voelen als leven in ontkenning. Hoe ervaar je dat nu?

“Ik ben nog steeds met de dood bezig, maar op een andere manier. In het boeddhisme zoals ik het hoorde ligt de nadruk erop je bewust te zijn van je naderende dood, zodat je je beseft hoe dankbaar je moet zijn voor dit ene waardevolle leven. Tegenwoordig bevraag ik vooral mijn neiging meer waarde te hechten aan het leven dan aan de dood. Ik trapte laatst een slak dood. Dat vond ik heel erg en ik voel me daar erg schuldig over. Maar waarom is dat precies? Blijkbaar vind ik een dode slak minder goed en fijn dan een levende slak. Ik beschouw leven en dood dus niet als gelijkwaardig. Of heeft het te maken met de wreedheid van die dood? Dan denk ik dus dat fysiek lijden erg is. Maar hoe kan ik weten of de slak beter af was geweest als ik er niet op was gaan staan? Ik weet het allemaal niet meer zo zeker – en die afwezigheid van zekerheid voelt vreemd maar goed.

Ik heb ook niet meer het gevoel dat ik er nú alles van moet maken, omdat ik doodga. Dat idee van eindigheid jaagt me niet meer op. Daar spreekt ook een waardeoordeel uit: leven is goed en doodgaan niet. Maar ik weet niet eens waar ik het over heb! Ik kan niet eens met zekerheid zeggen dat ik nu leef. Ik dénk dat ik leef. Met deze waterval aan vragen hou ik me momenteel bezig. Terwijl ik probeer niet op slakken te staan trouwens”.

Titelbeeld: Coco Broeken

Meer informatie

Het boek ‘Ja, ik zit!’ is te koop voor 5,- euro, exclusief verzendkosten. Bestel nu een exemplaar via Anne Kleisen. Vermeld in de mail je adres en het aantal exemplaren dat je wilt kopen.

Geertje Couwenbergh is schrijver en trainer. Lees meer op haar website Embodied writing