Met zen de planeet redden

Voordat zuster True Dedication in 2008, op 27-jarige leeftijd, in het klooster trad, werkte ze als journalist voor de BBC in Londen. In dit boek geeft ze niet alleen inhoudelijk commentaar op de teksten van Thich Nhat Hanh, maar biedt ze de lezer ook een inkijkje in zijn leven en in haar eigen belevenissen als non. In onderstaande voorpublicatie vertelt ze hoe je hart openen voor schoonheid een daad van verzet kan zijn. En lezen we wat Thich Nhat Hanh zelf schreef over de wederom zeer actuele kwestie van ‘geweldloosheid’.

 

~ Zuster True Dedication:

Uitchecken, losmaken en wandelen in het uiteindelijke

Eerbied ontwikkelen voor de wonderen van het leven is in onze tijd een krachtige daad van verzet. Kiezen om eruit te stappen, je ogen, oren en hart open te zetten voor de aanwezigheid van deze prachtige planeet vraagt moed en vrijheid. De samenleving heeft ons geconditioneerd om dit niet te doen.

Thay’s dagen in zijn kluizenaarshut in Plum Village waren een kunstige balans van handelen en niet-handelen. Altijd als hij aan een vertaling werkte, onderzoek deed, zich voorbereidde op een lezing, of een artikel of brief schreef, maakte hij om de paar uur een korte, rustige wandeling.

Ook als het hard waaide, regende of sneeuwde stond hij op vanachter zijn bureau en terwijl hij zich volledig bewust was van iedere stap en ademhaling pakte hij zijn jas, muts en sjaal, en stapte naar buiten voor een loopmeditatie in de tuin, langs de bamboe, het dennenbos en het kleine beekje dat erdoor stroomt. Op zonnige dagen ging Thay in een hangmat liggen die tussen de bomen gespannen was en dan keek hij naar de bladeren van de populieren die ratelden in de wind. Soms kreeg hij een inzicht en dan ging hij terug naar zijn kluizenaarshut, pakte zijn kalligrafeerkwast en legde hij zijn inzicht vast op papier.

Misschien is er werk dat gedaan moet worden. Maar wanneer ligt er geen werk te wachten? Thay leert ons dat het aan ons als meditatiebeoefenaar is om op te komen voor ons recht op vrijheid, om gewoon mens te zijn en te genieten van het leven op onze mooie aarde.

Als Thay werd uitgenodigd om op een congres of voor een parlement te spreken, stond hij er altijd op dat de bijeenkomst eindigde met een wandelmeditatie in de open lucht. Op Harvard University, bij Google en op het hoofdkwartier van de Wereldbank in Washington DC deed hij dit ook. Thay wilde dat iedereen voeling kreeg met de vrede en vrijheid die er is wanneer je je gewaar bent van iedere ademhaling en iedere stap, en je volledig aanwezig bent terwijl je door bekende straten, tuinen en over pleinen loopt. Het  uiteindelijke is niet iets heel ver weg. Het is voorhanden in onze diepgevoelde ervaring van het leven om ons heen, op de plek waar we leven en werken.

Toen ik als jonge journalist voor BBC News in Londen werkte, studeerde ik al met Thay in Plum Village. Ik vroeg een non hoe ik kon blijven oefenen als ik eenmaal terug was in de stad. Ze zei dat ik in het dagelijks leven een ‘eiland van mindfulness’ moest creëren. Ze raadde me aan om eerder uit de bus te stappen en een groter deel van de afstand naar mijn werk te lopen. ‘Kies een stuk uit waarop je mindful loopt. Dit kost je maar een paar minuten extra op een dag, maar het houdt je energie van mindfulness levend.’

Ik koos een pad binnendoor over een kerkhof en iedere dag als ik de straat overstak en door het hek liep, kwam ik in een sfeer van volledig gewaarzijn: ik hoorde het verkeer, zag de bomen, luisterde naar de vogels, voelde de pols van de metropool en volgde iedere stap en ademhaling. Soms, als ik werd meegesleept door mijn gedachten, stopte ik even, haalde diep adem en stemde ik mijn loopritme opnieuw af. Ik heb me nooit zou nauw verbonden gevoeld met de ziel van de stad als tijdens die paar minuten waarin ik over het kerkhof liep.

Een van Thay’s beste vrienden is de markante zenleraar dr. Larry Ward. In zijn meest recente boek ‘America’s Racial Karma: An Invitation to Heal’ schrijft hij over de helende kracht van het je gewaarzijn van de wonderen van de aarde: “Als ik buiten in de natuur ben, word ik geraakt door het besef dat ik niet beoordeeld word op en niet gekwetst vanwege mijn huidskleur. Ik vertelde een vriend kortgeleden dat ik nog nooit respectloos behandeld of bewust gekwetst ben door een boom of een rots. Ik maak dagelijks contact met de wonderen van het leven en hierdoor voed ik mijn hart en geest met de stroom van schoonheid, weidsheid en dankbaarheid, die het welzijn in mijn zenuwstelsel weer in balans brengen.”

Doordat hij dagelijks buiten ‘de vier muren’ van zijn huis in de natuur is, is er aldus Larry “een nieuwe en diepere vitaliteit beschikbaar gekomen, waarmee ik mezelf en de wereld kan herscheppen (…) Als we onrecht willen overwinnen, mogen we bij het scheppen van een nieuwe wereld onze gecenterdheid, onze geestelijke veerkracht en als allerbelangrijkste ons vermogen om te antwoorden met wijsheid, mededogen en handelen niet verliezen.”

 

~Thich Nhat Hanh:

De kunst van geweldloosheid

In het Sanskriet is het woord voor geweldloosheid ahimsa. Dit betekent: niet kwetsen, het leven, onszelf en anderen geen kwaad doen. Het woord ‘geweldloosheid’ kan de indruk wekken dat je niet heel actief bent, eerder passief. Maar zo is het niet. Vreedzaam en geweldloos leven is een kunst, een kunst die we ons moeten aanleren.

Geweldloosheid is geen strategie, een behendigheid of tactiek om een bepaald doel te bereiken. Het is een vorm van handelen of antwoord geven die voortkomt uit begrip en mededogen. Zolang begrip en mededogen zich in je hart bevinden, is alles wat je doet geweldloos. Maar zodra je dogmatisch wordt over geweldloos zijn, ben je het niet langer. De geest van geweldloosheid is  intelligent. Een politieagent kan op een geweldloze manier een wapen dragen, want als hij zijn kalmte en mededogen gebruikt om lastige situaties op te lossen, dan heeft hij zijn wapen niet nodig. Mogelijk ziet hij eruit alsof hij ieder moment geweld kan gebruiken, maar ook dan kan hij in hart en geest geweldloos zijn. Het is mogelijk om een misdadiger met mededogen te arresteren, handboeien om te doen en gevangen te nemen.

Soms is niet-handelen gewelddadig. Als je toestaat dat anderen moorden en plunderen, ben je  impliciet medeschuldig aan dat geweld, ook al doe je zelf niets. Dus zowel handelen als niet-handelen kan gewelddadig zijn.

Geweldloos handelen is ook handelen op de lange termijn. We kunnen geweldloos denken en handelen introduceren op het gebied van onderwijs, landbouw en kunst. Mensen helpen stoppen met discrimineren is een fundamentele, geweldloze handeling, omdat geweld het gevolg kan zijn van discriminatie, haat, angst en woede. Bovendien is discrimineren op zich al een vorm van geweld. Als je discrimineert, geef je de ander geen kans, je sluit hem of haar uit. Daarom zijn inclusiviteit en tolerantie heel belangrijk bij het beoefenen van geweldloosheid. Je respecteert het leven en de waardigheid van iedereen. Mensen helpen om discriminatie, haat, angst en woede te transformeren voordat dit in handelen wordt omgezet, is geweldloos handelen en het is iets wat je nu al kunt doen. Wacht niet tot je geconfronteerd wordt met een vervelende situatie met kiezen voor gewelddadig of geweldloos handelen.

Geweldloosheid is nooit absoluut. We kunnen alleen zeggen dat we zo geweldloos mogelijk willen zijn. Wanneer we het leger als voorbeeld nemen, denken we al snel dat alles wat een leger doet gewelddadig is. Maar er zijn veel manieren om een leger te leiden, een stad te beschermen en een invasie te stoppen. Er zijn meer en minder gewelddadige manieren. Je kunt altijd kiezen. Misschien is het niet mogelijk om honderd procent geweldloos te zijn, maar tachtig procent geweldloos is beter dan tien procent. Vraag niet om totale geweldloosheid. Je kunt niet perfect
zijn. Je doet je best, dat is wat wordt gevraagd. Belangrijk is dat je vastbesloten voor begrip en mededogen kiest. Geweldloosheid is als een Poolster, een leidraad. Je hoeft slechts je best te doen, dat is goed genoeg.

Bij geweld en oorlog zijn niet altijd wapens betrokken. Iedere gedachte vol woede en onbegrip is ook oorlog. Oorlog kan zich uiten in onze manier van denken, spreken en handelen. Misschien zijn we in oorlog en vechten we zonder het te beseffen met onszelf en de mensen om ons heen. Mogelijk zijn er korte wapenstilstanden, maar meestal is het oorlog. Verander jezelf niet in een slagveld. Het onderdrukken en weerstand bieden aan je gevoelens kan ook een vorm van psychisch geweld zijn. In de boeddhistische meditatie oefenen we om bij ons lijden, onze woede of wanhoop te blijven. Laat de energie van mindfulness ieder gevoel dat er is liefdevol omarmen en doordringen. Je laat het er zijn, omarmt het en helpt het transformeren.

Zelfs een economisch systeem kan heel gewelddadig zijn. Hoewel er geen wapens en bommen te zien zijn, kan dit heel gewelddadig zijn, omdat het een soort gevangenis is die voorkomt dat mensen erbij horen. De armen blijven eeuwig arm en de rijken rijk vanwege het institutionele geweld in het systeem. We zullen van dit economische systeem af moeten, wil iedereen mee kunnen doen en een kans krijgen op een goede opleiding en baan, en om zijn talenten te ontwikkelen. Dit is toegepaste geweldloosheid in de economie. Als een CEO geweldloosheid beoefent binnen zijn bedrijf, dan zal niet alleen iedereen om hem heen hier baat bij hebben, maar hijzelf ook. Een  samenleving wordt niet gelukkig van een groot bruto nationaal product, maar door de ‘productie’ van mededogen. Je hebt het recht om economische groei na te streven, maar niet ten koste van levens.

Omslagafbeelding: Bamboo van Henry Burrows via Flickr

Duif van Fated Snowfox via Flickr

---

• Nieuwsgierig geworden? Bodhi mag drie exemplaren van ‘Met zen de planeet redden’ weggeven. Schrijf je hier in om mee te doen aan de winactie.
• Naar aanleiding van de verschijning van dit boek komt zuster True Dedication eind april naar Nederland voor een retraite en drie lezingen.
• Het boek ‘Met Zen de Planeet redden’ is verkrijgbaar via uitgeverij Ten Have.