Polyamorie: liefde in overvloed

“Ik ben zelf een jaar of vijf poly”, vertelt de 44-jarige Benny Lobo. “Daarvoor deed ik verwoede pogingen om een monogame relatie te hebben. In mijn huwelijk had ik twee grote crises omdat ik dacht: als je een relatie krijgt met een ander, dan moet er wel iets mis zijn met je basisrelatie. Pas toen ik over polyamorie las viel het kwartje: die verliefdheid zegt niks over mijn huwelijk. Ik ben nu nog steeds getrouwd en heb ook een serieuze relatie. Mijn vriend komt twee keer per week eten, we gaan soms met z’n allen naar de sauna. Voor mijn kinderen is het heel gewoon.”

Benny is een goed voorbeeld van hoe polyamorie er uit kan zien in Nederland, anno 2015. De polyamoreuze situatie waar de Koreaanse Maggi (88) en Chunhee (68) zicht in bevinden is wel een tikkeltje anders. Chunhee was 24 toen zij als tweede vrouw bij de toen 44-jarige Maggi en haar man in huis werd genomen. Maggi’s drijfveer was aanvankelijk puur pragmatisch. Door het overlijden van haar beide zoons verloor ze ook haar sociale status. Het hebben van een zoon is in Korea namelijk de ‘plicht van elke familie’.

Door alsnog de felbegeerde zoon te ‘produceren’ moet de verstandelijk gehandicapte Chunhee de eer van de familie redden. Als die zoon er eenmaal is, krijgt Maggi het niet over haar hart om Chunhee terug te sturen naar haar eigen familie, zoals ze van plan was. In de Koreaanse maatschappij is weinig compassie en respect voor verstandelijk gehandicapten. Dingen die zij Chunhee wel kan geven.

Polyamorie vs Polygamie
Polygamie, trouwen met meerdere mensen, is in het westen verboden. In maar liefst vijftig andere landen is het wel toegestaan, voornamelijk in islamitische landen. Daar mag een man volgens de sharia maximaal vier vrouwen huwen onder drie voorwaarden: de eerste vrouw moet het toestaan, hij moet ze allemaal gelijk behandelen en hij moet ze kunnen onderhouden. Ook in boeddhistische landen komt polygamie voor, bijvoorbeeld in Birma, Bhutan en India. Tibet staat bekend om zijn polyandrie: een vrouw die leeft met meerdere mannen, meestal broers. Iets wat tegenwoordig onder de Chinese wet verboden is.

In de groene landen is polygamie toegestaan. Bron: Wikipedia

Een meervoudig huwelijk mag in Nederland dan verboden zijn, polyamorie, het hebben van meerdere partners staat iedereen vrij. Het werd hip in het Westen tijdens de seksuele revolutie van de jaren ’60 en ’70. Homo’s en lesbiennes stelden toen de vanzelfsprekendheid van heteroseksualiteit in vraag. Feministen en transgender mensen zeiden dat verschillen tussen mannen en vrouwen niet aangeboren waren en biseksuelen vonden het geslacht van hun partner geen issue meer. Mensen gingen swingen, sloten groepshuwelijken en gingen samenleven in communes.

Volgens Elisabeth Sheff, een Amerikaanse polyamorie-expert, is die trend opnieuw op gang gekomen dankzij het internet. In de grote online polyamoriegemeenschap kunnen mensen ideeën uitwisselen en elkaar ontmoeten. Seks is daarbij overigens niet per se aan de orde: de term polyamorie is een koepelbegrip voor alle niet-monogame verbindingen met wederzijdse instemming, van seks tot intieme vriendschappen tot relaties.

Zingeving
Benny Lobo is niet alleen ervaringsdeskundige, maar ook de oprichtster van Stichting Polyamorie Nederland. Ook zij signaleert de trend in Nederland. Met haar stichting organiseert ze onder andere polyamoriecafés. “Bezoekers van onze cafés zijn vaak hogeropgeleiden van middelbare leeftijd die hun monogame relatie open hebben gegooid. Maar de bezoekers van onze cafés zijn natuurlijk niet representatief voor alle polyamoristen. Jongeren zijn meer geneigd elkaar op te zoeken in andere verbanden zoals de Meerminners in Utrecht.”

David Nys is een 23-jarige Vlaming die in Amsterdam woont. Ook hij kwam dankzij het internet met polyamorie in aanraking. “Op internet kunnen jongeren informatie vinden en makkelijk contact leggen. Meer informatie is meer awareness. Dat is goed: je hoeft jezelf niet weg te cijferen en kunt er makkelijker voor uitkomen dat je polyamoreus bent.”

Dat polyamorie populairder wordt, heeft volgens Benny deels met emancipatie te maken: “Voorvechters van polyamorie zijn vaak vrouwen en die worden steeds onafhankelijker. En mensen trouwen niet meer voor het leven. Ze zijn meer op zoek naar zingeving en persoonlijke ontwikkeling. Het aangaan van meerdere relaties is verrijkend: in ieder contact kom je in aanraking met delen van jezelf die je weer verder kunt ontwikkelen.”

Poly en jaloezie
David: “Momenteel heb ik een langdurige relatie met mijn vriend Charly, maar hij is niet de enige voor wie ik sterke gevoelens heb. Er zijn nog enkele anderen die ik op semireguliere basis zie. Zelf voel ik vooral jaloezie als mijn fantasie op hol slaat, als ik ergens niet bij was. Die andere persoon ontmoeten neemt de jaloezie dan weg. En je moet erover praten samen. Jaloezie kun je afleren, ik was vroeger veel sneller jaloers.”

Benny: “Mijn man is monogaam. Hij heeft er zelf geen behoefte aan, maar staat er wel helemaal achter. Dat geldt voor veel mensen die onze polyamoriecafés bezoeken. Het zou ook toevallig zijn als je er allebei behoefte aan hebt: je hoeft ook niet allebei op korfbal te zitten! Jaloezie heeft vaak met je eigen onzekerheid te maken: daar kun je aan werken.”

David vindt polyamorie wel moeilijker dan monogamie. “Ten eerste is monogamie de norm in onze maatschappij. Het is wat iedereen als normaal ziet en daar zijn onze wetten ook op afgestemd, qua erfrecht, huwelijk en ouderschap. Ten tweede is de communicatie moeilijker, want je moet met meerdere mensen op hoog niveau communiceren. Je moet meer behoeften inwilligen. En je hebt meer kans op een gebroken hart.”

Emancipatie of toch niet?
De Verenigde Naties willen polygamie, meervoudige huwelijken dus, ontmoedigen en verbieden omdat het ongelijkheid in stand houdt. Want polygynie (een man met meerdere vrouwen) komt veel vaker voor dan polyandrie. Ook wordt polygynie vaak geassocieerd met veel te jonge bruiden die aan de ‘collectie’ van een man worden toegevoegd, en die zelf geen seksuele vrijheid krijgen. Ook in de documentaire zie je dat: Chunhee wordt puur als een soort broedmachine voor een zoon aan het gezin toegevoegd.

Benny en David vinden polyamorie zoals zij het praktiseren juist bevrijdend. Benny: “Polyamorie betekent voor mij juist dat je de vrijheid hebt om je leven in te delen zoals je wil, zonder dat je aan maatschappelijke normen hoeft te voldoen.”

David: “Monogamie werkt voor mij niet, ik voel me opgesloten, het voelt niet juist. Ik heb nooit gesnapt waarom het zo raar is om meerdere romantische relaties te hebben. Polyamoristen vinden dat monogamie voortkomt uit de ‘starvation economy’, het idee dat liefde een schaars goed zou zijn. Het is niet iets dat je aan één iemand geeft en dat anders moet worden verdeeld. Mensen houden toch ook van al hun kinderen evenveel? Relaties zijn voor mij iets vloeiends. Een vriendschap kan romantisch worden en omgekeerd. Normaal gesproken denk je als je relatie eindigt: het is mislukt. Terwijl je ook kan denken: de relatie heeft een andere vorm gekregen. Polyamorie neemt het hokjesdenken weg.”

Meer weten?
Stichting Polyamorie Nederland
De Meerminners in Utrecht
David heeft een non-monogamiegroep in Amsterdam, bij interesse kun je mailen.