Soka Gakkai leider Daisaku Ikeda overleden

Daisaku Ikeda, de voormalige leider van de boeddhistische Soka Gakkai beweging, is op de avond van 15 november overleden in zijn huis in Tokio. Hij werd 95 jaar oud. De Soka Gakkai is één van de drie stromingen binnen het Nichiren boeddhisme. De andere twee scholen zijn Nichirin Shu en Nichirin Shoshu. Een vorm van Mahayana boeddhisme uit Japan, die teruggaat op de 13e-eeuwse monnik Nichiren Daishonin.

“Het bericht van zijn overlijden bereikte ons op 18 november,” vertelt Johan van Kreij, één van de leiders van het Nederlandse Soka Gakkai centrum: “Dat is de oprichtingsdag van Soka Gakkai, in 1930, en hadden we een introductiecursus. We konden er dus samen op reflecteren. Aan de ene kant was het een schok, aan de andere kant wisten we, gezien zijn leeftijd, ook dat deze dag een keer ging komen. Naast droefheid was er ook vreugde vanwege de goede herinneringen en over wat hij ons allemaal geleerd heeft. Het voelt als het begin van een nieuwe fase: nu komt het op ons aan om zijn boodschap te leven.”

Wereldwijde verspreiding van het Nichiren boeddhisme

In 1960 werd Ikeda benoemd tot derde president van de Japanse Soka Gakkai beweging. Hij reisde veel en onder zijn leiding maakte de beweging een sterke internationale groei door. Dit leidde in 1975 tot de oprichting van Soka Gakkai Internationl (SGI), met tegenwoordig 12 miljoen volgers en centra wereldwijd. Het Nederlandse ‘Ikeda centrum voor vriendschap en vrede’ staat in Amsterdam. In Nederland zijn ongeveer 2200 beoefenaars.

Rolmodel

Van Kreij: “Sensei Ikeda liet op basis van zijn eigen leven zien dat in ieder mens de potentie van een boeddha schuilgaat. Toen hij jong was zag hij zichzelf als iemand met beperkte mogelijkheden, maar door de ontmoeting met zijn voorganger Josei Toda en zijn kennismaking met het Nichiren boeddhisme veranderde dit en heeft hij deze potentie in zichzelf kunnen verwezenlijken. Daarmee is hij een rolmodel voor ons allemaal.

Ook voor mij persoonlijk. Ik begon op mijn 19e met de beoefening van Nichiren boeddhisme, 3 jaar later kreeg ik de gelegenheid mee te doen aan een jeugdcursus van Ikeda in Japan. Daar kijk ik met een warm hart op terug. Hoewel het op dat moment ook uitdagend was. Zijn boodschap is: ‘Je bent zondermeer in staat tot grote dingen, ga het ook doen.’ Dat geeft inspiratie, maar confronteert je ook met je eigen tekortkomingen en angsten.”

Kickbokser en actrice Lucia Rijker is sinds 1993 bij de beweging betrokken: “Op de dag dat ik van zijn overlijden hoorde, heb ik Ikeda in mijn hart gesloten. In eerste instantie had ik weerstand tegen autoriteit. Dat heeft te maken met negatieve ervaringen uit mijn eigen verleden. Maar binnen SGI ervaar ik ruimte voor dialoog en zelfexpressie. Ik mag mijn eigen waarheid uitspreken. Inmiddels heb ik uiterst respect voor hoe Ikeda zijn leven heeft geleefd. En de toewijding waarmee hij het boeddhisme heeft verspreid naar iedereen, zonder uitzondering. Ook al heeft niet iedereen hetzelfde potentieel, iedereen was voor hem gelijkwaardig. Hij is inspirerend door zijn eigen weg, maar ook vanwege zijn visie voor een vredevolle samenleving.”

Nichiren boeddhisme

Nichiren boeddhisten geloven dat verlichting voor iedereen in dit leven bereikbaar is. Ze beschouwen de Lotus soetra als de belangrijkste boeddhistische tekst. En het dagelijks reciteren van ‘Nam-myoho-renge-kyo’, de titel van de Lotus soetra, speelt een centrale rol in hun beoefening. Rijker: “Nichiren Daishonin was een rebel. Hij maakte het boeddhisme voor iedereen toegankelijk, want iedereen kan chanten. Reciteren is een manier om je bewustzijn naar een hogere frequentie te brengen. Ook de focus op innerlijke groei, en op zelfloos geven en het goede doen, spreken me aan.”

Daisaku Ikeda trad al in 1979 af als president van de Japanse tak, die tegenwoordig onder leiding staat van Minoru Harada. Ikeda zelf was tot aan zijn dood erevoorzitter van de Soka Gakkai en voorzitter van de SGI. Zijn zoon Hiromasa Ikeda is de huidige vice-president.

Op 17 november vond Ikeda’s uitvaart plaats in besloten kring. En op 23 november zullen overal in Japan officiële herdenkingsdiensten plaatsvinden. Johan van Kreij: “Daarnaast organiseren we binnenkort intern ook een traditionele wierrookceremonie: een moment om samen te beoefenen en stil te staan bij zijn leven. De vraag die ieder van ons de komende tijd bezig zal houden is: hoe kunnen we hem in zijn voetstappen volgen? Hoe kunnen we trouw blijven aan zijn visie van een humanistische samenleving en deze verder vormgeven?”

Op die manier zal zijn nalatenschap blijven voortbestaan, gelooft Van Kreij: “Nog steeds neem ik iedere dag zijn raadgevingen tot me door het lezen van de vele boeken en brieven die hij heeft nagelaten. Dat helpt me te reflecteren: hoe kan ik vandaag iets doen dat waarde creëert? Me daaraan toewijden vormt een bron van geluk. Dat verandert niet door zijn overlijden, die innerlijke dialoog met zijn teksten blijft doorgaan.”

 

Omslagafbeelding: Lotusbloem door Jeremy Sorrells via Flickr.