Heeft activiste Chihiro Geuzebroek het boeddhisme nog nodig?

Activisme en boeddhisme gaan wat Chihiro Geuzebroek betreft hand in hand. Dat ze zich op haar 21e aansloot bij het boeddhisme, heeft haar klaargestoomd voor de activistische bezigheden die ze later ging doen. In 2010 was ze aangesloten bij Soka Gakkai, de grootste stroming binnen het Nichiren boeddhisme, ontstaan in Japan. Chihiro is nu 36, getrouwd en woont nog steeds in Amsterdam. Bewandelt ze anno 2020 het pad dat ze toen voor ogen had?

Chihiro werd als twintiger misbruikt en de crisis die daarop volgde was voor haar de voedingsbodem voor haar overgave aan het boeddhisme. In het boek ‘Ja, ik zit!’, zei ze hierover:

Ben je nog steeds betrokken bij het Nichiren boeddhisme? En denk je dat je daar ook zonder het misbruik bij was terechtgekomen?

Ik had op de middelbare school een 10 voor godsdienst. Ik denk omdat ik het interessant vond wat mensen helpt om hun bestaan op aarde richting te geven. Het Nichiren boeddhisme was ik al eerder tegengekomen in de film What’s Love Got to Do with It over Tina Turner. Ik had ook al eens spontaan de mantra Nam Myoho Renghe Kyo Centraal in het Nichiren boeddhisme staat het reciteren (chanten) van de mantra Nam Myoho Renghe Kyo. Dat betekent, heel simpel gezegd, ‘Toewijden aan de Mystieke Wet van de Lotus Soetra’ gechant, toen ik aan het wandelen was en letterlijk via een diep dal een berg moest opklimmen.

Maar in een individualistische samenleving is het moeilijk om niet alleen met je hoofd bezig te zijn met religie. Het chanten tijdens het wandelen had niet tot de toewijding geleid die overgave nodig heeft. Ik kende het Nichiren dus al, maar de externe oorzaak van mijn overgave bleek inderdaad het drama van het misbruik.

De beoefening is nog steeds een fundamenteel onderdeel van mijn leven. Ik heb een altaar thuis, met twee vrienden hou ik persoonlijke meetings en ik ga regelmatig naar district meetings Als Nichiren boeddhist maak je deel uit van een zogenaamd ‘lokaal district’. Dit is een groep mensen die dicht bij elkaar wonen en samenkomen om te chanten, studeren en uit te wisselen. Ze doen dat niet in een centrum, maar in de woonkamer van een van de districtleden. . Als ik ’s ochtends chant, ervaar ik de magie van de beoefening; dat de dingen makkelijker lukken en dat ik gemakkelijker door tegenslagen heen beweeg. Ik ben niet snel tevreden, niet met mezelf en niet met de stand van zaken in de wereld. De beoefening helpt me om me hierdoor niet te laten verlammen en compassie met mezelf te hebben. Ik blijf erdoor op de ‘as van actie’.

Het boeddhisme stoomde me klaar voor mijn activisme

Zelf organiseer ik geen meetings meer en er zijn ook periodes dat ik bijna niet chant omdat ik er geen tijd voor heb. Het organiserend vermogen dat ik eerst in mijn beoefening stopte, heb ik meegenomen in mijn activisme. Ik denk dat mijn overgave op spiritueel gebied mijn geest heeft vrijgemaakt voor mijn overgave aan het activisme. Ik werk nu freelance voor bijvoorbeeld Greenpeace, verschillende NGO’s en grassroot organisaties onder andere op het gebied van klimaatrechtvaardigheid.

Dat ik me op mijn 21e heb aangesloten bij het boeddhisme heeft me klaargestoomd voor het pad dat ik wilde lopen. Ik moest in de periode na het misbruik al mijn angsten tegelijkertijd onder ogen zien. Ook later hielp het boeddhisme me bij het aangaan van angsten. Ik werd door mijn politieke activisme zichtbaarder, ontving meer kritiek en kwam in aanraking met politiegeweld. Ook ging ik naast mensen staan die doodsbedreigingen krijgen (Chihiro was onderdeel van het team van BIJ1, de politieke partij van Sylvana Simons, red.). Ik ben blij dat ik toen alle principes en beoefening tot mijn beschikking heb om op constructieve wijze angst te omarmen en niet de speelbal ervan te worden.”

Is dat nog steeds de essentie van wat je aanspreekt in het boeddhisme?

“Het boeddhisme helpt me nu vooral met de spanning die het activisme oproept. Ik zet me bijvoorbeeld in om binnen de klimaatbeweging anti-racisme op de kaart te zetten. Ik kan echt stuklopen op die spanning, het kan heel ontmoedigend zijn. Het boeddhisme helpt me om de balans in mezelf te vinden zodat ik me daar niet in verlies. In het Nichiren boeddhisme leren we dat er 3000 mogelijkheden zijn om in één moment datgene te doen wat tot een volgende stap leidt. Het chanten moedigt me aan om binnen de context van het moment de juiste zaadjes te planten en daar vertrouwen in te hebben. Om niet ontmoedigd te raken als medestanders zich gedragen als tegenstanders en dan niet in frustratie of eenzaamheid op te gaan, maar te blijven geloven in de gezamenlijke uitkomst die we nastreven. Want elke keer als het fout gaat heb ik de keus om in cynisme op te geven, maar ik kan het ook omdraaien in een les om meer vertrouwen te creëren in een collectieve oplossing. Dat vind ik een van de moeilijkste dingen.”

Heb je nog wel eens het gevoel dat je een stukje van de puzzel mist?

“Elke dag! Ik zet mijn tanden in vraagstukken over klimaatrechtvaardigheid: hoe stoppen we de vernietiging van de aarde en hoe herstellen we haar? Hoe helen we en hoe herverdelen we? Dat zijn beleids-, institutionele- en persoonlijke vraagstukken waarbij ik elke dag stukjes van de puzzel mis. Het is moeilijk om echt geïnformeerd te zijn over alles wat er gebeurt op het gebied van geopolitiek. Om daarbij door alle sensatie en misrepresentatie heen te banjeren. Door het boeddhisme heb ik een basisgeloof gecultiveerd dat ik volledig uitgerust ben om bij te dragen aan het helingsproces. Ik heb mezelf verzoend met het feit dat ik het moet doen met enkel een paar stukjes van de puzzel en dat ik daarmee toch een positief verschil kan maken.

In het activisme kan je gemakkelijk opbranden. Mensen raken uitgeput van de cultuur van ‘alles heeft haast, de wereld staat in brand!’ Ik voel die haast ook en loop ook het risico op te branden. Het boeddhisme helpt me om te aarden, anders hou ik het niet vol. Chanten helpt me ook door andere moeilijke situaties heen. Bijvoorbeeld als de politie gewelddadig is tijdens demonstraties. Of toen ik tijdens een protestmars gearresteerd werd voor het dragen van een activistisch T-shirt. Ik ben aan mijn haren door de gang gesleurd en bracht zes uur in een cel door. Al die uren heb ik gechant’.

Je wilde daardoor zelfs niet in de horeca werken omdat sommige frisdrankfabrikanten er geen eerlijke bedrijfsvoering op nahielden. Je vermeed overmatige verpakking, je kocht slaafvrije kleding, lokaal en biologisch. Hoe kijk je daar nu tegenaan?

“De ironie is dat ik nog heel lang in de horeca heb gewerkt. Ik had geen subsidie voor mijn eerste film, dus om die te realiseren heb ik lang uitzendwerk gedaan. Ik heb daarin compromissen gesloten waar ik moeite mee had. Maar ik denk nu dat je waarde kan creëren in elke context, ook in een oneerlijke wereld op werkplekken die minder dan ideaal zijn. Ik beleef nog steeds geen plezier aan shoppen, maar leg wel minder nadruk op individuele keuzes. Mijn energie is beter besteed aan bijvoorbeeld het veranderen van beleid zodat ik uiteindelijk de vrijheid heb om keuzes te maken en niet door dat beleid gestuurd word. Als ik onderken dat ik voor veel dingen niet heb gekozen, zoals voor het plastic rietje dat je automatisch in je drankje krijgt in een café, dan kan ik me vanuit die realisatie richten op wat ik wél kan doen. Anders is het niet vol te houden.

Nu ga ik 100% in mijn werk voor life rights Life rights zijn mensenrechten in een wereld waarin de mens niet superieur is aan dieren. Niet te verwarren met anti-abortus bewegingen, zoals pro-life Ik ben extreem dankbaar dat ik na tien jaar onbetaald activisme kan zeggen dat het mijn werkpad is geworden. In dat proces voelde ik me een loser, omdat ik op een bepaalde leeftijd nog geen vaste baan had en het een uitdaging was om af en toe zonder geld te zitten. Maar nu creëer ik voor mijn gevoel waarde met mijn werk. Ik zet me in voor de bescherming wat water en bossen en voor het transformeren van beleid. Dat geeft veel voldoening.”

Meer informatie

Het boek ‘Ja, ik zit!’ is te koop voor 5,- euro, exclusief verzendkosten. Bestel nu een exemplaar via Anne Kleisen. Vermeld in de mail je adres en het aantal exemplaren dat je wilt kopen.

Lees ook: Radicale vrienden gezocht! Interview met Chihiro over haar film Radical Friends.