Boeddha aan de keukentafel: over keuzes maken

Serie: Boeddha aan de keukentafel

In de serie: ‘Boeddha aan de keukentafel’ onderzoekt Evelien Otto hoe boeddhistische inzichten haar kunnen helpen bij alledaagse levensvragen: pragmatisch op z’n tijd en diepgaand als dat nodig is. In aflevering 2 vraagt ze zenleraar en psychiater Yvonne Visser van Zen.nl over het maken van keuzes.

Er verschijnen driehonderdtweeënveertig hits, nadat ik ‘yoghurt’ intoets in de zoekbalk van mijn favoriete supermarkt. Geen grap. Als ik ‘naturel’ toevoeg, houd ik er nog tweeëndertig over: koe, geit, kokos, soja, biologisch, halfvol, vol, mager, Grieks, roer, stand, boeren en hangop. Kiezen is een klus. En wanneer je denkt dat bewustzijn het makkelijker maakt…

Kiezen vanuit gevoel

“Onbewust hebben we meestal al gekozen,” zegt Yvonne, in haar zonnige huiskamer, waar ik haar spreek. “Door zen wordt de onderstroom helderder, voelbaarder.” We spreken over vegetariër ‘worden’. Boeddha zegt: richt geen schade aan, doodt geen levende wezens. Yvonne zag dit eerst vooral als regel. Na verloop van tijd, ze leeft al twintig jaar met zen, merkte ze dat zenmeditatie echt het middel is om ‘op te merken’. Nu koopt ze vanuit gevoel geen vlees of vis.

Mijn keuze voor de ‘juiste’ yoghurt is nog vooral analytisch, merk ik. Een gezonde lunch; iets vloeibaars gehusseld met kiwi, appel, banaan en zelfgemaakte haver-granola, genoeg vulling om zonder snacks de middag door te komen. Echter, de veganistische kokosversie bevat veel cholesterol. Dat is voor mij, iemand met een genetische kwetsbaarheid op hartfalen, niet zo’n strak plan. Zuivel daarentegen is dierlijk en daar vinden de Boeddha en ik iets van: dierenleed en klimaatbewustzijn.

Kleine keuzes doen ertoe

Is het tijdverspilling? Vraag ik me af. Om zo uitgebreid te mijmeren over welke yoghurt de enige echte juiste is? “Kleine keuzes zijn meer levensbepalend dan grote,” meent Yvonne. “De zentraditie geeft aan dat er van jou verwacht wordt dat jij je stinkende best doet. Kies daarom nooit achteloos, luidt de praktische aanwijzing die zen ons geeft. En: je kunt nooit alles weten.”

Ik mag dus kiezen met de kennis van nu. Met een mok verse gemberthee zit ik op het balkon en vraag me af: wat zal ik vandaag – lege agenda en straks 28 graden op de thermometer – gaan doen? Het is half 10 en er is hier, tot zeker twee uur ‘s middags, schaduw. Het waait en met uitzicht op de Lange Jan, men gaf de 98 meter hoge kerktoren van Amersfoort een klinkende bijnaam, zink ik weg in veel gedachten; overwegingen, aannames, conclusies. Als ik het carillon hoor tingelen is er alweer een half uur voorbij. Wat ik allemaal dacht?

Ik wil naar het strand. Fijn met 28 graden. Getver: een uur rijden, enkele reis. Ik blijf toch geen hele dag: zonde. En iedereen rijdt vast die kant op vandaag. Of misschien toch niet, omdat het zomervakantie is? En parkeren: in Wijk aan Zee gratis. Wel ongezond, onder de rook van Tata Steel. Noordwijkerhout dan? Verder weg, zonde van tijd en benzinegeld. Veluwemeer: te ondiep en aan ‘t eind van de zomer smerig. Ik wil zwemmen in zee. Behalve met kwallen. En wind, zuidwest, dus vandaag kwallen. Een zwembad. Gillende kinderen, bah! Waarom moet ik eigenlijk weg vandaag? Ons balkon is luidruchtig: brommer-city. Maar dan blijf ik alweer een hele dag thuis met mooi weer. Je moet elke dag optimaal genieten in deze wereld. “Ga je wat leuks doen dit weekend?” vragen zoveel mensen.

Denken of ademen?

Al dit denken vormt in mijn brein vooral stilstaand verkeer. Zo’n broeierige rij blik op de N197 richting Wijk aan Zee brengt geen helderheid, laat staan inzicht. Ademen wel. Alleen maar kijken naar die toren en ademen. Niet persé in de ongemakkelijke zen-houding, maar toch. Het brengt me ergens een besluit, een keuze: geen strand.

Een half uur later struin ik door de Intratuin vlakbij en koop een bende bloemen voor op het balkon. Ik schrob de vloer van datzelfde balkon, drink tussendoor een halve liter water, twee cappuccino’s, eet reuze aardbeien waarvan het vocht uit mijn mondhoek druipt en om half drie zit ik, ingesmeerd met factor 30, in mijn bikini in de volle zon. Dit was kennelijk de juiste keuze voor nu: thuis, lichaamsbeweging, gezond eten en rust. Ondertussen is het balkon een bron van zintuiglijk welzijn geworden met Hortensia’s, Lobelia en wat rozigen waar ik de namen niet van ken. De eerste bij landt al op de bloemen.

Ongemak toelaten

Heb ik nu iets gemist? Ja, een strandbeleving. Ik voel toch ook spijt… een vorm die FOMO wordt genoemd– fear of missing out. Maar is dat erg? Bewust kiezen voor het één betekent: het ander niet doen. Yvonne: “Wij westerlingen zijn geconditioneerd om ongemak te vermijden. En dus veranderen we van richting bij het eerste ongemakje. Juist dat gaat over iets groters, over jezelf. En daarmee leren we meer van onze foute dan van onze goede keuzes.” Zen geeft je weliswaar een strakke zithouding, formaliteit en starheid, maar daarbinnen ruimte om weerstand te voelen en gelegenheid te accepteren wat we niet kunnen bevechten. Zen is: werken met wat er is, begrijp ik van haar.

Kiezen voor thuis betekent dus geen strand – jammer. Koop ik een nieuwe broek dan betekent dat minder geld in mijn portemonnee. Kiezen voor mijn gezondheid heeft tot consequentie dat ik toch zuivel eet. En dat is nu ‘juist’. Mijn yoghurt is biologische kwark geworden. Die heeft de minste calorieën en nauwelijks verzadigde vetten. Liever leef ik nu, zonder het doembeeld van een hartinfarct in het vooruitzicht. (hoewel de meningen over cholesterol nu al verdeeld zijn – hoor ik van de arts in Yvonne – en over tien jaar zal ik mijn kwark-keuze misschien veroordelen…)

Yvonne vertelt nog een zenverhaal over een snijmachine (uitklapwoord: Er was een bedrijf dat de perfecte snijmachine fabriceerde. Zo perfect dat hij naast prachtige plakjes vlees ook nooit kapot ging. Top, zou je denken. Het bedrijf ging failliet. ) met als les: bij de creatie hoort ook de vernietiging; maak dus keuzes die het levensproces ondersteunen, leven én dood. Je hier vaak bewust van zijn zal helderheid brengen. En zo ontstaat stap voor stap, ademteug voor ademteug, keusje voor keusje ons levenspad… de mens krijgt niet álles te kiezen, wel van alles.

De omslagfoto is gemaakt door Gemma, via Unsplash.