Gedwongen vertragen: hoe ik mediterend mijn burn-out doorkwam

Eind 2019 zat ik op mijn balkon en kreeg een bericht binnen: onze vriendin Elske was uitbehandeld. De leukemie was opnieuw terug. Ik had met dit scenario rekening gehouden en toch was het alsof ik door een sloophamer geraakt werd. Het was een klassiek instortmoment: huilen, huilen, huilen, paniek en hyperventileren, doodmoe. Ik was volkomen overweldigd door wéér een afscheid en een begrafenis – en ik moest nog zoveel werk doen. Hoe dan en wanneer? Het was de druppel die de emmer deed overlopen.

Werken in plaats van rouwen

Toen mijn vriend Halbe in 2016 plotseling overleed, ben ik heel hard gaan werken. Naast mijn freelance schrijfwerk ging ik zes weken na zijn dood als eindredacteur bij een lokale krant aan de slag. Dat werk begon pas om drie uur ’s middags, waardoor ik (dacht ik) elke dag zeeën van tijd had om ook nog andere klussen te doen. Na de deadline van de krant om elf uur ‘s avonds, kwam ik helemaal hyper thuis rond middernacht. Dan ging ik The Walking Dead kijken, want ik vond het prettig dat in die serie mensen om de haverklap doodgingen, dan voelde ik me niet zo alleen met m’n rouw.

Soms keek ik tot drie uur ’s nachts tv, waarna ik drie uur sliep, want daarna werd ik wakker van de bovenburen. Ik ontdekte dat ik als ik volkomen gaar was, toch nog in staat bleek om acht uur te werken en een goede krant af te leveren. Daardoor dacht ik: dit kan ik gewoon! Ik stelde op een gegeven moment wel een grens aan mijn bedtijd, ging een dag minder bij de krant werken en liet wat klussen gaan. Toch was ik nog altijd heel hard aan het werk om de pijn van het verlies maar niet te voelen. Dat ging ‘goed’, tot dus het nieuws van Elske kwam.

Rouwarbeid op het kussen

‘Surmenage’ schreef mijn Vlaamse huisarts op mijn ziektebriefje. Dat betekent dat je meer op je bordje hebt dan je aankunt. Ik ben het maar gewoon een burn-out gaan noemen, dat begrijpt iedereen tenminste. Hij schreef mij een maand rust voor, en toen nog een maand, en toen nog één, en zo ging het maar door. Ik was ondertussen eindelijk aan de rouwarbeid begonnen, zo heet dat, en dat is het ook: keihard werken.

Het was een heel proces, dat steeds onderbroken werd door nieuwe stressoren zoals verhuizingen, een vruchtbaarheidsbehandeling, een pandemie, een zwangerschap en nog meer begrafenissen. Toch bleef ik bezig met mijn herstel, en ging het langzaamaan steeds beter.

Niet om te zeggen dat er een succesrecept bestaat om van een burn-out te genezen, maar dit zijn de dingen die mij hebben geholpen:

1. Meditatie

Ik ging weer mediteren, en begon langzaam mijn onverwerkte gevoelens een beetje daglicht te gunnen. Een geleide meditatie die me enorm geholpen heeft, is RAIN van Tara Brach. Die is speciaal bedoeld om moeilijke gevoelens te verwerken. Ik was altijd bang om te mediteren, want ik wilde niet geconfronteerd worden met die moeilijke gevoelens en mogelijke gekte in mijn hoofd. Maar met RAIN word je er zoetjes doorheen geleid.

Eerst ga je het moeilijke gevoel gewoon herkennen (Recognize). Daarna volgt misschien wel de krachtigste stap: het gevoel accepteren (Accept). Het is er, het mag er zijn, het is welkom. Dat was revolutionair voor mij. Vervolgens ga je het gevoel onderzoeken (Investigate), dat stukje snapte ik nooit zo goed, maar ik bleef altijd maar rustig zitten. Je eindigt met voeden (Nurture): wat heb je nodig, als persoon met een moeilijk gevoel? Een knuffel, een lief woord? Geef dat dan aan jezelf. Ook dat was heel bevrijdend. ‘Self-soothing’ noemt tv-persoonlijkheid Jonathan Van Ness dat, ik wist niet eens dat dat kon!

Andere meditaties van Tara Brach die me erg hielpen waren ‘Loving Kindness’ en ‘Calling on your Future Self’.

2. Yoga

Het is heel cliché, maar ik was het contact met mijn lichaam kwijt. Ik moest weer voelen, en dat deed ik door yoga te doen. Ik wist meestal totaal niet waarom, maar zat vaak een half uur jankend in allerlei yogahoudingen op de mat. Niet denken, maar voelen. Meditatie gaat ook wel om voelen, maar niet per sé om ontspannen. Ik kon niet meer ontspannen, maar met yoga lukte dat wel. Door te verstillen in plaats van door te draven, viel er vanzelf steeds meer pijn van me af, zonder dat ik erover na hoefde te denken.

Ik zocht vaak gewoon een rustige sessie van Yoga with Adriene op YouTube, en ik deed ook vaak yin yoga. Bij yin yoga doe je maar een paar houdingen, die je nogal lang volhoudt. Het ultieme vertragen, zeg maar!

3. Hardlopen

Na een tijdje kreeg ik lichamelijk weer meer energie. Ik voelde me vaak onrustig en had automatisch de drang om te rennen. Dat ben ik dus maar gaan doen. Ik had nog nooit gesport, dus ik begon met goedkope schoenen van de Decathlon en Evy van Start to Run als coach. Les 1 bestond uit steeds een minuut hardlopen, dan weer een minuut wandelen. Dat ging goed! Door het hardlopen kon ik mijn energie en woede kwijt, en ik kreeg er nieuw zelfvertrouwen door. Om de drie lessen mocht ik een level hoger, en dat bleek ik ook te kunnen. Ook leerde ik dat je soms even moet doorzetten, dat geduld loont en dat je meer kunt dan je denkt. Allemaal opstekers in een levensfase waarin ik de controle kwijt was.

4. Therapie

Therapie is altijd goed. Ik leerde mijn grenzen aanvoelen, grenzen stellen, minder moeten, mezelf op de eerste plaats zetten. Ik leerde dat niet álles mijn verantwoordelijkheid is en dat ik niet alles perfect hoef te doen. Nee zeggen, dat mocht opeens ook. Ik ging naast therapie ook een online burn-outmodule volgen bij de huisarts. Dat was lekker concreet, er kwam een terugvalpreventieplan uit voort, echt een aanrader.

5. Boek

Tot slot heeft ook een zelfhulpboek me erdoorheen gesleept, namelijk: Burn-out, the secret to unlocking the stress cycle van Emily en Amilia Nagoski. Dit boek was zo’n eye-opener voor mij. Het heeft me geleerd dat emoties in je lichaam leven. Het zijn gevóelens die je vóelt. Mijn psycholoog deed wel eens een oefening met mij: waar voel je het gevoel in je lichaam, wat voor vorm heeft het, wat voor kleur? Leuk spelletje, dacht ik dan, het helpt ook wel een beetje. Maar pas dankzij dit boek besefte ik wat we aan het doen waren: gevoelens voelen. Ik dacht altijd dat gevoelens in je hoofd wonen, maar het zijn simpelweg lichamelijke sensaties.

Het boek is natuurlijk nog veel uitvoeriger, het gaat ook over zelfcompassie, betekenis vinden, en plezier. Wat het me ook heeft geleerd, is dat emoties als een tunnel zijn: ze hebben een begin en een eind, en om bij het eind te komen moet je er doorhéén. De wetenschap dat er ook een eind aan kon komen gaf me hoop, en erdoorheen gaan deed ik op het meditatiekussen.

Stilstand is vooruitgang

Uitgestelde rouw is volgens mij een stuk pittiger dan actuele rouw, maar ik deed het. Ik keek het verlies, de spijt, de woede, het verdriet en de liefde recht in de bek, vooral op het meditatiekussen. Ik sloot vrede met Halbe (we hadden een paar jaar voor z’n overlijden ruzie gehad, waren uit elkaar gegroeid, hij ging op reis, ik verhuisde naar een andere stad, en we hebben het nooit uitgepraat), met mezelf en uiteindelijk ook met het feit dat hij en Elske er niet meer waren.

Inmiddels ben ik alweer een tijdje aan het werk, is mijn zoontje bijna een jaar oud en merk ik: soms ben ik moe, soms zit ik er helemaal doorheen, maar ik ben niet meer overspannen. Een nacht goed slapen en het gaat weer beter.

Voor meditatie en yoga heb ik niet meer dagelijks tijd, maar dat is ook niet zo erg. Ik probeer vooral tijd te maken om te hardlopen. Als ik niet meer van vieze luier naar fruithap, en van werk naar stofzuigen hol, dan ga ik wel weer dagelijks mediteren. Zoals de zusjes Nagoski schrijven in Burn-out: “Wellness happens when your body is a place of safety for you.” Dat is gelukt. En het kussen is dankzij mijn burn-out een toevluchtsoord geworden.

 

Omslagafbeelding: Ian dooley, via Unsplash