Een knipoog van de Boeddha: compassie voor kinderen

Erica Terpstra was pas een jaar of acht, toen het zaadje voor haar kinderboek werd geplant. “Ik was jaloers op een katholiek vriendinnetje, want als zij gelukkig was, kon ze haar God daarvoor bedanken”, vertelt de voormalige politica. “Mijn vader zei toen: ‘Als jij heel gelukkig bent, probeer dat geluk dan door te geven aan een ander. Niet morgen, maar nu!’ En dat heb ik altijd in de praktijk gebracht. Het was heel leuk om dat nu in een boek te gieten, en in de huid van de hoofdpersoon te kruipen en zo allemaal avonturen te beleven.”

Van Erica Terpstra weten we dat ze persoonlijk bevriend is met de Dalai Lama, die het voorwoord van het boek schreef. Toen de Nieuwe Kerk haar vroeg om een kinderboek over het leven van de Boeddha te schrijven, wist ze dan ook direct waar het over moest gaan. “Tijdens mijn televisieprogramma Erica op Reis heb ik His Holiness geïnterviewd. Ik zei toen dat ik me zorgen maakte, omdat veel mensen tegenwoordig zo hufterig met elkaar omgaan. Wat kunnen wij daaraan doen? Hij antwoordde: ‘Begin met de jeugd. Die moeten we niet alleen cognitieve vakken aanleren, maar ook leren om te leven met compassie in hun hart.’ Dat is me altijd bijgebleven, en dat is ook het thema van het boek geworden.”

‘Een knipoog van de Boeddha’ vertelt het verhaal van Onno en Wendy, die elkaars beste vrienden zijn. Als Onno op een dag zijn Boeddhabeeldje ziet knipogen, schrikt hij zich een hoedje. Diezelfde avond spreekt hij een wens uit naar het beeldje, waarop de lucht begint te rimpelen en de grond te trillen. Plots zijn hij en Wendy in het oude India, waar ze een avontuurlijke reis beleven door het leven van prins Siddhartha, die later de Boeddha zou worden.

De knipoog in de titel van het boek blijkt ook uit het leven te zijn gegrepen. Tijdens een reis naar Bangkok heeft Erica Terpstra een bezoek gebracht aan de liggende Boeddha, die erom bekend staat soms te knipogen. “En ik heb ook een knipoog gehad!” zegt Erica lachend. “Ja, ik ben niet gek natuurlijk, het was vast gewoon de zon. Maar zo krijgt Onno in het boek dus ook een knipoog van zijn Boeddhabeeldje. Aan het einde van het boek, als de twee goed voor een zwerfhond hebben gezorgd en een klasgenoot uit Syrië hebben geholpen, dan knipoogt de Boeddha weliswaar niet meer, maar kijkt hij wel heel tevreden, omdat de kinderen zoveel compassie hebben getoond.”

Buffelen op een regenboog

De prachtige illustraties in het boek zijn van Geertje Aalders, bekend van haar ‘knipkunst’ voor Flow Magazine en van het boek ‘Arabische sprookjes’. Het maken van de illustraties bleek een waar monnikenwerkje te zijn: gedurende vijf weken werkte ze dag en nacht aan dit boek.

“Eerst lees ik me heel intensief in”, vertelt Geertje. “Voor dit boek heb ik van alles gelezen over het boeddhisme, over Aziatische flora en fauna en over hoe de Boeddha mag worden afgebeeld, de manieren waarop hij zijn handen houdt bijvoorbeeld. In al die boeken vind ik inspiratie. Vervolgens ga ik tekenen en uiteindelijk snij ik elke illustratie uit in papier.”

Het monnikenwerk is terug te zien in bijvoorbeeld de afbeelding van het paleis, waar een regenboog langs slingert. “Een gewone regenboog leek te Teletubbie-achtig,” lacht ze. “Dus heb ik hem laten slingeren. Daarvoor moest ik tien strookjes papier heel dun uitsnijden, in precies dezelfde vorm. Dat kostte me een hele dag! Ik heb ook met perspectief gewerkt, diepte en schaduw aangebracht. Ik vind het leuk om mezelf steeds te overtreffen.”

Geertjes affiniteit met het onderwerp kwam daarbij goed van pas. “Ik voel veel raakvlakken met het boeddhisme, zoals het belang van dingen met aandacht doen. Dat is heel kenmerkend voor mijn werk en mijn leven. Ook met het thema compassie heb ik veel affiniteit. Dat thema komt goed tot z’n recht in het boek, en dat was voor mij ook wel ingewikkeld: er worden veel niet-tastbare dingen omschreven, hoe vind je daar een beeld bij? Maar ik hou wel van dat soort obstakels, van hard op zoek moeten gaan naar passende symboliek. Ik vond het heel fijn om te doen.”

Mindfulness op de werkvloer

De vele knipuren die Geertje maakt werken voor haar ook meditatief. “Het duurt namelijk gewoon zo lang als het duurt. Als ik zou tekenen, dan zou ik ervoor kunnen kiezen om wat sneller en minder precies te werken, maar met knipwerk gaat dat niet. Dat duurt gewoon heel lang. Het paleis heeft twee weken gekost. Ik ben dan heel geconcentreerd, mijn huis kan bij wijze van spreken affikken zonder dat ik het merk. En dat heb ik niet met andere dingen, hoor. In de keuken bijvoorbeeld snij ik vaak in mijn vingers, heel ironisch!”

Voorwoord van de Dalai Lama

De tentoonstelling in de Nieuwe Kerk werd in september geopend door de Dalai Lama, en Erica mocht hem het eerste exemplaar van het boek uitreiken. Ook Geertje was daarbij aanwezig. Hoe heeft Erica hem zover gekregen dat hij een voorwoord schreef? “De inspiratie voor het boek kwam van His Holiness, dus ik dacht: dat zal ik hem laten weten! Toen heeft hij het voorwoord geschreven. Hij zegt daarin dat hij heel blij is met het boek, en dat compassie voor iedereen een bron van vreugde is. ‘Compassie wijst op grote kracht’, schrijft hij. ‘Kinderen kunnen het boek lezen en dan nadenken over hoe ze zelf aardiger kunnen zijn.’ Mooi hè?”

Meer informatie

Erica Terpstra toert de komende maand langs een aantal boekhandels in het kader van de Maand van de Spiritualiteit. De originele illustraties van Geertje Aalders zijn tot en met 3 februari te zien op de tentoonstelling Het leven van Boeddha in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Verder is ze nu bezig met ‘Het papercutboek’, waarin ze uitlegt hoe je kunt maken wat zij maakt. In mei ligt het in de winkels, daarna staat er weer een kinderboek op het programma.

Kijk voor meer info op www.geertjeaalders.nl.
‘Een knipoog van de Boeddha’, uitgeverij Gottmer, € 15,99, voor kinderen vanaf 8 jaar.