Emma Slade: van bankier tot non

Al op jonge leeftijd werkte de Britse Emma Slade als financieel analist voor de obligatiemarkt in Zuidoost-Azië. Haar standplaatsen waren Londen, New York en Hong Kong. Een zakenreis naar Jakarta veranderde alles. Daar werd ze onder schot gegijzeld en dacht dat haar leven ten einde was. Ze overleefde de aanslag, maar kwam naar aanleiding hiervan wel in een persoonlijke crisis terecht.

Daarover schreef ze het boek ‘Set free’, wat recentelijk in het Nederlands werd vertaald onder de titel ‘Bevrijd’: “In de boeddhistische visie is de bevrijde mens een mens die niet meer verstrikt is in lijden. Maar de titel refereert ook naar de situatie in Jakarta, waar ik onder schot gehouden werd in een kamer. Ik bleef maar naar de deur kijken en wist dat ik bevrijd zou zijn als het me zou lukken daar doorheen naar buiten te komen,” vertelt Slade me als ik haar na haar boekpresentatie spreek op haar logeeradres in de bossen van Loenen.

Na die brute gijzeling heb je een radicale stap gezet. Je hebt de financiële wereld, waarin je erg veel geld verdiende, achter je gelaten en bent yogadocente geworden. Ik vind dit een zeer moedig besluit.

“Voor mijzelf voelde het niet als moedig, toen ik de financiële wereld verliet. Ik zag ineens hoe leeg en onbevredigend het streven naar extreme welvaart was. Ik was 31 jaar oud en had eigenlijk alles al bereikt in mijn carrière. Als vrouw in een door mannen gedomineerde obligatiemarkt was dat bijzonder. Toch vond ik het niet zwaar om alles los te laten. Het leek erop alsof ik een veer naar de grond liet dwarrelen! Het was klaar!

Mensen om me heen waren wel bezorgd over wat ik in de toekomst zou gaan doen. Ik wist het niet en dat maakte hen onrustig. Maar ik had het rotsvaste vertrouwen dat er iets op mijn pad zou komen. En dat gebeurde: ik vond de yoga. Daarin vond ik lichtheid, soepelheid en rust. Enkele jaren heb ik overal ter wereld yogales gegeven. Mijn leven was eenvoudig en zonder veel geld.”

Tijdens je bezoek in Bhutan ontmoette je een lama en dat leidde er toe dat je intrad als non. Je scheerde je hoofd kaal, trok een donkerrode pij aan en reist nu tussen Engeland en Bhutan. Zou je hier meer over willen vertellen?

“Altijd wilde ik al heel graag naar Bhutan reizen. Al bij mijn eerste bezoek leerde ik mijn lama kennen. Deze ontmoeting raakte me diep. Heb je wel eens het geluid gehoord van een pijl die in een boog door de lucht gaat? Recht op zijn doel af. Daar leek deze bijeenkomst op. Niet veel later heeft hij mij als zijn leerling geaccepteerd. Dat was een grote eer en ik studeerde serieus, mediteerde veel en beoefende neerbuigingen Met een neerbuiging, ook wel prosternatie, wordt eer bewezen aan de Boeddha. Met gevouwen handen raak je staand voorhoofd, keel en hart aan, waarna je via je knieën gestrekt voorover valt, terwijl je een mantra uitspreekt. .

Een jaar later werd ik tot non gewijd en stopte ik met mijn activiteiten als yogadocente. Ik ging Tibetaans leren, wat ik nog steeds zeer moeilijk vind,” lacht Slade: “Ik richtte me drie jaar lang volledig op de richtlijnen die nonnen dienen te volgen. Het leven in een klooster in Bhutan is hard en de regels zijn streng. Ook was ik de enige westerse vrouw.”

Zou je een voorbeeld willen geven van de geloften, die je na moet leven als non in Bhutan?

“Ik leef celibatair. Ook sta ik heel vroeg op. Ik mag niet meer eten na 12.00 uur ‘s middags en verricht intens lichamelijk werk, bijvoorbeeld in de tuin en in de keuken. Ook leer ik veel teksten uit mijn hoofd. ‘No fun at all!!’ is het devies. Als ik in Europa ben, mag ik deze regels verruimen en bijvoorbeeld af en toe een kopje koffie drinken!”

Is dat niet ontzettend moeilijk voor je?

“Ik moet me zeer bewust van alles zijn. Ik mag bijvoorbeeld geen man aanraken, dus ook niet de hand schudden. Dat vraagt om constante opmerkzaamheid en aandacht.”

In 2015 heb je een liefdadigheidsproject opgezet, dat kinderen in nood in Bhutan ondersteunt. Wat houdt het precies in?

“’Opening Your Heart to Bhutan’ is een in het Verenigd Koninkrijk gevestigde liefdadigheidsinstelling, die kinderen met speciale behoeften vreugde brengt en de mogelijkheid biedt om een zinvol leven op te bouwen. Door eenvoudige, praktische daden van mededogen biedt de instelling toegang tot veilige medische zorg, hulpmiddelen voor gehandicapten en basisvoorzieningen in de geïsoleerde landelijke gebieden van Oost-Bhutan. Ik geloof in onderwijs als een middel om mensen hun eigen zeggenschap te laten vergroten. Wij bouwen eenvoudige verblijfplaatsen en verbeteren het rioleringssysteem. Ook zetten we ons in voor het bevorderen van faciliteiten in Draktsho, een beroepsopleidingscentrum in Tashigang.

Het was veel werk om het project van de grond te krijgen. Ik heb overal lezingen gehouden en veel genetwerkt. Nu het boek verschenen is, is het iets makkelijker voor mij geworden. We hebben al een half miljoen Engelse pond aan donaties ontvangen. Daar word ik zo blij van!”

Hoe combineer je dit ‘wereldse’ werk met de beoefening die je als non hebt te vervullen?

“Ik kom net uit een retraite van zes weken in Engeland. Het heeft me weer enorm gesterkt om tien uur lang per dag onafgebroken met de de beoefening bezig te zijn. Ik moet altijd een balans vinden tussen mijn maatschappelijke inzet voor het project in Bhutan en de innerlijke taak, die ik door mijn meditatiepraktijk als non voor het welzijn van alle levende wezens verricht. Ik heb nu bijvoorbeeld de hele maand januari vrijgehouden om me terug te trekken in mijn kleine vertrek in Engeland voor een persoonlijke retraite. Het belangrijkste is dat ik altijd en overal de meditatiepraktijk verdiep, die naar verlichting leidt. Deze verplichting ben ik aangegaan met mijn nonnenwijding. Het is een zelfgekozen vreugdevol pad vol mededogen en medevreugde.”

Je vertelde, dat je vaak tussen Bhutan en Engeland heen en weer vliegt. Kan dat eigenlijk nog wel, in tijden van klimaatcrisis?

“Laat ik ermee beginnen dat het altijd belangrijk is om je intentie te onderzoeken als je een bepaalde actie onderneemt en te kijken of je motivatie behulpzaam is. In onze geschiedenis zijn er tal van oorlogen, crisissen en corrupte staatslieden geweest. Vanuit een boeddhistisch perspectief is er de afgelopen 2500 jaar – sinds de Boeddha leefde – niet veel veranderd in de wereld. De mens is nog steeds verstrikt in zijn lijden.

Laat ik herhalen dat het mijn taak als non is de verlichting te bereiken voor het welzijn van alle levende wezens: dat is het doel. Een andere vraag is hoeverre een boeddhistische non of monnik zich actief in de maatschappij moet engageren? Daarbij is het belangrijk dat wereldse acties nooit voortkomen uit woede, haat en onwetendheid. Maar ja, niemand is perfect, en ik zeker ook niet. Mijn vliegreizen naar Bhutan zijn zeker een punt. Nu het liefdadigheidswerk stevig in de schoenen staat ben ik wel van plan veel minder heen en weer te vliegen en langer op één plek te blijven.”

Kun je je voorstellen dat je volledig in Bhutan gaat wonen?

“Mijn moeder is nu 85 jaar, dus op dit moment lijkt het me niet verstandig om voor lange tijd in Bhutan te verblijven. Mijn lama zegt dat het heel belangrijk is het Westen en het Oosten met elkaar in verbinding te brengen, wat het boeddhisme betreft. Ik ben in beide werelden thuis, daarin kan ik een taak vervullen. Door mijn achtergrond bereik ik de mensen hier, en in Bhutan kan ik nu ook invloed uitoefenen door mijn hulpproject.”

Terug naar je persoonlijke leven: 16 jaar geleden kreeg je een zoon, Oskar. Je bent een alleenstaande moeder. Vanuit mijn eigen leven weet ik hoe moeilijk het is moederschap te combineren met werk en spirituele groei. Hoe doe jij dat?

“Het was echt een wonder dat ik een zoon kreeg, omdat ik daar niet op gerekend had. En ik ben heel dankbaar dat ik in dit leven deze ervaring mag hebben. De geboorte was een immense lichamelijke, emotionele en spirituele belevenis. En om eerlijk zijn: als ik Oskar niet had gekregen, zou ik het woord liefde en mededogen waarschijnlijk niet ten volle kunnen begrijpen. In de Tibetaanse teksten wordt ook veelvuldig aan de kwaliteiten van het moederschap gerefereerd.

Ik kom vanuit een intellectuele achtergrond, ‘very British’ en prestatiegericht. Het moederschap heeft me zoveel andere dingen geleerd. Ik had het nooit voor mogelijk gehouden dat ik nachtenlang uren en uren opbleef om hem te troosten en in slaap te sussen! De macht van moederliefde doorbreekt alle grenzen. Ik vroeg eens aan mijn lama hoe hij de kwaliteit van geduld ontwikkeld heeft. Hij antwoordde: door een kluizenaarsbestaan en een jarenlange meditatiepraktijk. Als ik oprecht ben, dacht ik toen: dat is niet te vergelijken met het eindeloze geduld dat je voor je kind moet opbrengen in de groei naar volwassenheid. Ik hou zielsveel van mijn zoon, maar ik ben geen overbezorgde moeder. Gelukkig kon hij bij zijn vader zijn toen ik op reis was.”

En hoe vindt je zoon het om een moeder te hebben die veel op reis is, een kaalgeschoren hoofd heeft en een monnikspij draagt?

“Mijn uiterlijke verschijning heeft Oskar altijd geaccepteerd. Op de leeftijd van 11 of 12 had hij wel een fase waarin hij het gênant vond. Ik mocht niet naast hem lopen, alleen achter hem. Maar nu hij 16 jaar oud is, vindt hij het eigenlijk wel ‘cool’. Hij heeft de film ‘Doctor Strange’ gezien waar Tilda Swinton een geheimzinnige kaalgeschoren vrouw in een nonnengewaad speelt, die al duizenden jaren geleefd heeft en mensen inzichten leert. Zijn vrienden en hij vonden mij op haar lijken,” lacht Slade. Als interviewer zie ik een enthousiaste, geconcentreerde vrouw in prachtige kleuren voor mij zitten, die nog veel wil betekenen voor haar geliefde Bhutan.

Jij komt uit de financiële wereld, die door mannen gedomineerd wordt en bent nu eigenlijk weer terechtgekomen in een situatie waar nonnen in hiërarchie onder de monniken staan, puur omdat ze vrouw zijn. Wat is jouw mening hierover?

“Het heeft voor mij als non geen zin om met hopeloosheid, kwaadheid of woede naar dit aspect te kijken, wat er wel degelijk is. Mijn wens is, dat ik door mijn daden en inzichten een voorbeeld mag zijn voor vrouwen op het spirituele pad. Mijn doel is om een volledig boeddhist te zijn in deze vrouwelijke vorm. Toen ik begon met mediteren, was ik me er niet van bewust dat in het boeddhisme ook hiërarchie en menselijk falen bestaan. Dat betreft ook de vreselijke misbruikschandalen. Dit was echt een schok voor mij. Maar wat zijn de consequenties nu ik dit weet? Zou ik daarom moeten stoppen met mijn weg?”

Mijn inwijding als volledig geordineerde non Na haar eerste nonnenwijding in 2014, werd Emma Slade in 2021 volledig gewijd als boeddhistische non in het Himalaya Koninkrijk Bhutan. Daarmee is ze de eerste en enige westerse vrouw in deze positie, naast 142 Aziatische nonnen.
Deze wijding was eeuwen enkel voorbehouden aan monniken. Nadat de Dalai Lama vele jaren ervoor pleitte dat nonnen deze geloftes ook mogen afleggen, gebeurt dat nu mondjesmaat in India en Bhutan. Emma’s Tibetaanse naam is: Gelongma Pema Deki.
Een Gelongma is de naam voor een non die verschillende geloften met een aantal verplichtingen heeft afgelegd. Men mag deze naam pas dragen als men zeven jaar non geweest is.
in 2021, samen met zoveel andere vrouwen, heeft me weer laten zien dat de structuren langzamerhand aan het verschuiven zijn.

Op de één of andere manier ben ik door de kieren gevallen. Als ik bijvoorbeeld als vrouw in Bhutan geboren zou zijn, zou ik dan dezelfde liefdadigheidsorganisatie hebben kunnen oprichten? Het antwoord is: nee. Had ik een boek kunnen schrijven? Nee. Ik heb het geluk en het privilege dat ik als westerse vrouw geboren ben en daardoor de grote vrijheid heb deze dingen te verwezenlijken. Door mijn wijding in Bhutan heb ik in het Oosten ook respect verworven, wat verdere wegen voor mij opent. Het lijkt alsof ik op deze wijze het beste van twee werelden kan verenigen.”

Denk je dat je altijd als non door het leven zal gaan?

“Oh, ja dat denk ik zeker! Sinds ik volledig ben geordineerd, zit ik vol inspiratie en vreugde. Ik ben bezig om boeddhistische teksten te vertalen en assisteer bij het vertalen van bijzondere gebeden. Ook wil ik graag speciale muziekinstrumenten leren bespelen, die bij rituelen gebruikt worden. Verder ga ik me concentreren op filosofische teksten in het Tibetaans. Dus ik hoop dat ik tijd van leven krijg om mijn pad te vervolgen. En natuurlijk zou ik graag mijn liefdadigheidswerk willen uitbreiden. Door de verkoop van dit boek kunnen weer duizenden kinderen in Bhutan een betere toekomst tegemoet zien.”

---

Meer informatie

Emma Slade werd geboren in Groot-Brittannië en studeerde aan de Universiteit van Cambridge en de Universiteit van Londen. In de afgelopen negentien jaar gaf ze talloze lezingen en workshops over de hele wereld. In 2017 bracht ze haar persoonlijke boek “Set Free” uit. Haar TED-talk waarin ze over de omslag in haar leven vertelt, werd door honderdduizenden mensen bekeken. Vorig jaar is haar boek vertaald in het Nederlands onder de titel ‘Bevrijd’, uitgegeven door Uitgeverij Maitreya.

---

Thema ‘Crisis als kans’ bij Boeddhistisch Geluid

Onder de naam ‘Boeddhistisch Geluid’ is Bodhi een samenwerkingsverband aangegaan met enkele andere boeddhistische media-initiatieven. Elk kwartaal duiken we samen in een actueel thema. We trappen af met: ‘Crisis als kans’. Door dit thema van verschillende kanten te belichten, willen we onze lezers verdieping en verrijking bieden. Naast onze journalistieke artikelen op Bodhi, kun je over dit thema relevante boeken lezen bij
uitgeverij Maitreya, lezingen en geleide meditaties volgen bij
online meditatieplatform 30NOW, en uitzendingen van
De Boeddhistische Blik bekijken. De komende periode zullen we de themapagina op onze website verder vormgeven.

 

Omslagafbeelding: Emma Slade samen met Jetsuma Tenzin Palmo.