Oefening in sterven: leren omgaan met de angst voor de dood
Misha Beliën
19 november 2020
· 2 min. leestijd
Hoe verplaats je je als hospicemedewerker in iemand die ongeneeslijk ziek is? En hoe kun je mensen helpen hun angst voor de dood vriendelijk tegemoet te treden? Deze vragen stonden aan de wieg van de oefening 'visualisatie van het eigen sterven', ontwikkeld door boeddhistisch stervensbegeleider Christine Longaker. De complete oefening is te zien horen in deze video.
Video: Misha Beliën
Tekst: Ernst Kleisterlee
De meeste mensen houden zich tijdens hun leven liever niet al te veel bezig met de dood. We richten ons op het leven en gaan de confrontatie met onze angst voor de dood uit de weg. Zo’n confrontatie zou ons zomaar ‘op kunnen vreten, onze levensvreugde verminderen, of zelfs vernietigen’, denken we dan.
Die strategie werkt goed, totdat we – met enige mate van zekerheid – te horen krijgen dat ons einde nabij is. Ook dan stoppen we dit besef het liefst diep weg, maar de angst die we er via de voordeur uitzetten, klopt direct bij de achterdeur weer aan. Voor veel mensen in die laatste levensfase kan dat leiden tot onbeheersbaar verdriet, woede of depressie. ‘De client is onrustig’, zeggen we dan in de terminale zorg, en we proberen die angst met medicatie te onderdrukken.
Maar is het niet even goed, of zelfs beter, om juist naar onze doodsangst te kijken? Er bij te blijven, en ja, haar zelfs te omarmen? We hebben als mensen immers alles in huis om met onze emoties, waaronder angst, als vrienden om te gaan.
Bij Hospice de Liefde willen we onze gasten helpen hun angst voor de dood op vriendelijke wijze tegemoet te treden’.
Om dat goed te kunnen doen krijgen vrijwilligers een training, zodat zij daarin zelf het goede voorbeeld kunnen geven. Via verschillende oefeningen moedigen we vrijwilligers aan zich voor te stellen hoe het is om zelf het stervensproces te doorlopen. Dat doen we onder andere door een visualisatie van het eigen sterven, een oefening die is ontwikkeld door de Amerikaanse Christine Longaker, een van de grote voorbeelden in de westerse boeddhistische stervensbegeleiding.
De oefening richt zich op het vergroten van de empathie van vrijwilligers voor de emotionele beleving van de zieken. We nodigen de deelnemers uit zich emotioneel te verplaatsen in een aantal belangrijke momenten in de laatste maanden van het leven van een terminale patiënt. Ook helpen we de deelnemers een reëler beeld te krijgen van de feitelijke behoeften van de zieke. Die blijken vaak heel anders te zijn dan verwacht.
In deze video is te zien hoe zo’n oefening er in de praktijk aan toe gaat, opgenomen in september 2020, in Hospice de liefde in Rotterdam.
Bekijk ook de lange documentaire ‘Loslaten in Liefde’, die Misha Beliën maakte voor de Boeddhistische Blik.
Gerelateerde artikelen
