Boeddhistische leraren reageren op de oorlog in Oekraïne

Dalai Lama: Geweldloosheid is de enige manier

Op 28 februari liet de Dalai Lama in een officieel bericht weten diep bedroefd te zijn door de oorlog in Oekraïne:

“Ik ben diep bedroefd door het conflict in Oekraïne.
Onze wereld is zo onderling afhankelijk geworden dat gewelddadige conflicten tussen twee landen onvermijdelijk gevolgen hebben voor de rest van de wereld.
Oorlog is achterhaald – geweldloosheid is de enige manier. We moeten als mensheid een gevoel van eenheid ontwikkelen en andere mensen als broeders en zusters te beschouwen. Zo bouwen we aan een vreedzamere wereld.
Problemen en meningsverschillen kunnen het beste worden opgelost door middel van dialoog. Echte vrede komt tot stand door wederzijds begrip en respect voor elkaars welzijn.
We mogen de hoop niet verliezen. De 20e eeuw was een eeuw van oorlog en bloedvergieten. De 21e eeuw moet een eeuw van dialoog zijn.
Ik bid dat de vrede in Oekraïne snel wordt hersteld.”

Joan Halifax: Geen ander

Op de tweede dag van de Russische invasie deelde de Amerikaanse zenleraar en burgerrechtenactivist Joan Halifax haar schok in een bericht op sociale media: “Om twee uur ontwaakte ik uit een nachtmerrie over oorlog en kwam terecht in een nachtmerrie over oorlog…

Ik ben volledig geschokt door wat er gebeurt in Oekraïne, in ons land, en de wereld. Je in het paradijs bevinden, is geen bescherming tegen de angst die ik in mijn botten voel. Ik sluit de computer om te mediteren en te proberen mijn benen weer onder me te voelen.”

De abt en oprichter van het Upaya Zen Center in Santa Fe, New Mexico, publiceerde enkele dagen later op LionsRoar een uitgebreidere reflectie op de oorlog in Oekraïne. Daarin benadrukt ze hoe belangrijk het is dat we inzien dat we niet afgescheiden zijn van anderen: “Ik sta niet los van de angst en moed van de Oekraïners die stelling nemen in de straten van hun steden, maar ik sta ook niet los van het lijden van degenen die Oekraïne aanvallen.”

Echte vrede ontstaat volgens Halifax op basis van de ervaring van verbinding en radicale intimiteit met de wereld. Het is volgens haar uiterst belangrijk om een open blik te houden, niet met onze aandacht weg te vluchten voor het leed, maar dit juist zoveel mogelijk binnen te laten: “Met een sterke rug en een zachte voorkant.”

Verwijzend naar de bodhisattva-geloftes zegt ze: “De fundamentele geloften die we als boeddhisten afleggen, herinneren ons eraan dat er geen ‘ander’ is. (…) Toch leven we in een wereld die wordt bevolkt door mensen die onderworpen zijn aan de diepste vormen van vervreemding van hun eigen natuurlijke wijsheid, een wereld waar hele gemeenschappen ‘anderen’ zien die moeten worden afgeschaft, geliquideerd, geëlimineerd, verkracht, verwoest, neergehaald en neergeschoten.”

Dit wij-zij denken doorbreken is één van de dapperste dingen die we kunnen doen, volgens de zenleraar: “Tegelijkertijd moeten we moedig uitreiken naar waar het lijden het meest acuut is, onze stem sturen, een standpunt innemen en vrede sluiten door waarden, opvattingen en gedragingen te versterken die zijn gebaseerd op de grote schatten van mededogen en wijsheid.”

Daarbij moeten we ook diep naar onszelf en ons eigen gedrag kijken: “We moeten actief werken aan geweldloosheid jegens iedereen. En een dialoog voeren met waardering voor verschillen en pluraliteit. We moeten ook onze verantwoordelijkheid nemen en ons afvragen wat onze rol – en die van ons land – is in het voeden van de demon van haat en geweld.”

Karmapa: Samen bidden voor vrede

De spirituele leider van de Karma Kagyu-school, de Karmapa, Ogyen Trinley Dorje, plaatste de volgende verklaring op social media:

“Toen ik in India was, kwamen er regelmatig mensen uit de Oekraïne op bezoek. Ik was vooral onder de indruk van hun liefde voor vrede. Ze waren gretig op zoek naar manieren om hun geest te kalmeren en medelevend en vredig te leven zonder anderen te schaden. Ik beschouw al deze mensen als mijn vrienden.

Ik was erg bedroefd en geschokt toen ik vandaag het nieuws hoorde over het conflict in Oekraïne. De moeilijkheden en het lijden waarmee de bevolking van Oekraïne nu wordt geconfronteerd, is onvoorstelbaar. Mijn gedachten en gebeden zijn op dit moment bij hen.

Ik vraag iedereen om samen met mij te bidden voor iedereen die bij dit conflict betrokken is, dat deze vreselijke situatie snel mag worden opgelost en dat vrede en harmonie mogen worden hersteld.”

Tenzin Palmo: Help elkaar

De Britse non, schrijver, spiritueel leraar en oprichtster van het Indiase nonnenklooster Dongyu Gatsal Ling, Jetsunma Tenzin Palmo, deelde via social media een boodschap van onderlinge verbondenheid.
“Het lijden van mensen is werkelijk onvoorstelbaar! Maar met lijden komt kracht. Ik hoop ook dat de mensen die nu lijden, vertrouwen op hun aangeboren goedheid.

Ik hoop dat mensen elkaar kunnen helpen en solidair zijn met elkaar in deze zeer moeilijke situatie. Iedereen moet voor elkaar zorgen en elkaar helpen, want als je elkaar niet helpt, wie zal jou dan helpen?

En echt, dit is het moment om innerlijke kracht te tonen, niet alleen als lid van een religie of een etnische groep, maar laat je eenheid als mens zien. Degenen die lijden hebben elkaars hulp en zorg nodig om sterk te blijven. Daar gaat het om: bij elkaar blijven en elkaar helpen in deze moeilijke tijden.”

Lama Tsultrim Allione: Tara beoefening tegen oorlog

Tibetaans boeddhistische leraar, Lama Tsultrim Allione, auteur en oprichter van Tara Mandala, een retraitecentrum in Colorado, riep middels een videoboodschap op om de Tara mantra te beoefenen als reactie op de invasie.
In dit filmpje legt ze de betekenis uit van de Tara, de bodhisattva van compassie. En geeft ze instructies voor de bijbehorende oefening die gericht is op het stoppen van oorlogen.

Filmpje met uitleg over de Tara beoefening tegen oorlog:

Sister True Dedication: Vrede moet actief gevoed worden

Sister True Dedication is een zenboeddhistische non, gewijd door Thich Nhat Hanh en voormalig journalist. Ze redigeerde verschillende van zijn boeken en is een leidende stem in een nieuwe generatie jonge kloosterlingen. Als reactie op de oorlog twitterde ze:

Why has Putin invaded Ukraine? Because he can. Keeping a state of peace in Europe is not something to take for granted. It’s not something born from inaction. Peace is an active state that requires nurturing, engagement, dialogue, understanding, openness.#warbyneglect

— Sr True Dedication (@sistertrueD) February 24, 2022

“Waarom is Poetin Oekraïne binnengevallen? Omdat hij dat kan. Het handhaven van een staat van vrede in Europa is niet iets vanzelfsprekends. Het is niet iets dat voortkomt uit inactiviteit. Vrede is een actieve staat die voeding, betrokkenheid, dialoog, begrip en openheid vereist.”

Via haar Twitteraccount riep ze de afgelopen dagen regelmatig op tot geweldloosheid en de-escalatie.

Vanuit haar klooster Plum Village in Frankrijk werden ook de volgende woorden van de recent overleden zenleraar Thich Nhat Hanh gedeeld:

“We denken vaak aan vrede als de afwezigheid van oorlog. We denken dat als machtige landen hun wapenarsenalen zouden verminderen, we vrede zouden hebben. Maar als we diep naar deze wapens kijken, zien we onze eigen geest: onze eigen vooroordelen, angsten en onwetendheid.
Zelfs als we alle bommen naar de maan sturen, zijn de wortels van oorlog en de wortels van deze bommen er nog steeds: in onze harten en geesten. En vroeg of laat zullen we nieuwe bommen maken.
Werken voor vrede is: oorlog uitroeien uit onszelf en uit de harten van alle mannen en vrouwen. De voorbereiding op oorlog, dat we miljoenen mannen en vrouwen de kans geven om dag en nacht in hun hart te doden, is als het planten van miljoenen zaden van geweld, woede, frustratie en angst die generaties lang zullen worden doorgegeven.”
(Vrije vertaling van: Thich Nhat Hanh, 1997 in Living Buddha, Living Christ. New York: Riverhead Press.)

---

Lees meer reacties van internationale spirituele leiders op de oorlog in Oekraïne

---

De omslagfoto is van Alina Kondratenko en komt uit een reportage over Oekraïnse boeddhisten uit de Donbas die naar de Karpaten zijn gevlucht, met toestemming overgenomen van Ukrainer.net;

Overige foto’s: Dalai Lama: dalailama.com; Joan Halifax: Kigaku; Karmapa: Kagyuoffice.org; Thich Nhat Hanh: Plum Village press photos