Onze hoofdredacteur Kitty Arends zwaait af

In 2013 nam je het stokje van mij over toen ik mijn post als oprichter en hoofdredacteur van Bodhi (toen nog Bodhitv) verliet. Wat trof je aan?

“Bodhitv was een jongerenwebsite die deel uitmaakte van de Boeddhistische Omroep Stichting (BOS). Heel anders dan wat het nu is. Het was in mijn beleving een goedlopend machientje. Er was een aardig clubje schrijvers dat trouw blogs en video’s aanleverde voor een vrijwilligersvergoeding. Een sympathieke boeddhistische bubbel van jonge mensen die heel open waren in hun beleving van het boeddhisme, niet dogmatisch.

De eerste dag dat ik ten burele van de BOS zat, voelde dat als een professioneel thuis. Ik ben journalistiek gaan studeren omdat ik nieuwsgierig was naar de wereld. Maar eigenlijk ben ik vooral geïnteresseerd in de innerlijke wereld van mensen. Ik reflecteer graag op wat de gebeurtenissen in de wereld met mensen doen. Zelfreflectie is boeddhisten eigen, dus dat trok mij erg aan. Bij de BOS had ik het gevoel dat ik kon doen wat ik van mezelf ook al leuk vind.”

Wat was je visie als hoofdredacteur en wat is daarvan terecht gekomen?

“Niet lang nadat ik hoofdredacteur werd, kwam het nieuws dat de BOS zou ophouden te bestaan. We hebben er toen voor gekozen om het idee van een jongerenwebsite los te laten en het platform Bodhi als een breder online magazine te professionaliseren. Mijn visie daarop was steeds dat we een stem geven aan boeddhisten over wat boeddhisme concreet in hun leven betekent. Om lezers voorbij de abstractie van de dharma te inspireren, aan te moedigen en herkenning te laten vinden in de verhalen van anderen. En zo ook overeenkomsten tussen de verschillende boeddhistische tradities te laten zien en die tradities te overstijgen.

Ik vind dat het professionaliseren van de website geslaagd is. Het journalistieke niveau is beter geworden. We kijken ook goed wat er maatschappelijk speelt, wat daarmee gedaan wordt in de boeddhistische wereld en wat we daar vervolgens op Bodhi mee kunnen. Maar qua naamsbekendheid en volgers op social media blijven we steken. We hebben daar te weinig aan gewerkt. Een discussie die vanaf het begin al gaande is, is dat de één Bodhi niet boeddhistisch genoeg vindt en de ander juist vindt dat het toegankelijker mag met minder jargon. Een antwoord op de vraag of je hier een harde keuze in moet maken, heb ik tijdens mijn hoofdredacteurschap niet gevonden.”

Tijdens mijn hoofdredacteurschap was ik regelmatig verbijsterd over het feit dat boeddhisten elkaar soms ook gewoon de tent uitvechten. Wat is het meest ontluisterende dat jij hebt meegemaakt?

Kitty schiet in de lach: “Op de redactie hebben we als reactie op die vetes weleens gekscherend gezegd dat boeddhisten mensen zijn die boeddhisme het hardst nodig hebben. Dat spreekt me juist ook aan: boeddhisten kunnen vaak heel goed zien dat ze niet perfect zijn.

Op social media had ik eens een grapje gepost: een plaatje van een wc waarbij op de opengeklapte bril een afbeelding van een Boeddha-achtig figuur stond. ‘Laat maar lekker los die shit’ stond erbij. Ik vond het verrassend dat een aantal mensen in een opmerking lieten weten dat dit soort dingen niet kunnen. Andere boeddhisten zeiden dan weer: ‘Maar dit is humor, iets delen ter lering en vermaak kan juist verbindend werken.’ Wie heeft er gelijk? Is dan de vraag.

Ik heb in dit werk geleerd dat er grote verschillen zitten tussen boeddhistische stromingen. Maar ook dat er binnen elke traditie weer mensen zitten die makkelijk kunnen relativeren en mensen die het als een statische leer zien waar niet aan te tornen valt. Terwijl de Boeddha zei dat je niets van hem moest aannemen en zelf het pad moet bewandelen om het te ervaren. Ik vind het mooi om te beseffen dat er geen enkele vorm van religie of spirituele beoefening is waar je een perfect mens van wordt.”

En wat is het meest waardevolle dat je leerde?

“Wat me opviel door alle interviews die ik afnam, de leraren die ik sprak en de meditaties en retraites die ik bijwoonde, is dat boeddhisme een beoefening is waarbij je niet alleen onderzoekt hoe het goed met jouzelf kan gaan, maar ook met de omgeving waar je inzit. Dat besef heeft bij mij wortel geschoten: dat mijn welzijn onlosmakelijk verbonden is met hoe het met mijn omgeving gaat. In de dagen voorafgaand aan het sterven van mijn moeder heb ik die onderlinge afhankelijkheid heel sterk ervaren: de verbinding tussen mij en mijn familieleden, de zachtheid en zorg voor elkaar in die intense weken, dat heeft mij echt gedragen. Dit soort ervaringen doen dat sowieso: ze laten ons beseffen en vooral voelen dat we niet op ons zelf staan, dat we elkaar nodig hebben.

Een ander belangrijk concept is compassie. Ik heb de neiging om rationeel naar mijn emoties te kijken en daar dan een analyse op los te laten. Dat deed ik ook bij vrienden die vastzaten in patronen die ik als buitenstaander gemakkelijk kon identificeren. Totdat een huisgenoot mij de feedback gaf: “Kan je niet even stoppen met analyseren en erkennen dat ik emoties heb?” Het boeddhisme heeft me daarin echt een andere optie laten zien. Ik kan er ook gewoon bijblijven met een compassievolle blik.

Dan zie ik bij de ander: jouw pijn ken ik, dit ben ik zelf ook. Als ik zelf in een moeilijke situatie zit, wil ik ook dat iemand mijn pijn ziet en niet gelijk zegt: “Oh dit en dit kan je eraan doen.” Door deze houding aan te nemen, heb ik ook het inzicht gekregen dat pijn erbij hoort. En dat de mate van controle over ons leven minder groot is dan we denken. Sinds ik heb geleerd om niet weg te vluchten van pijn, ben ik erachter gekomen dat het voorbij gaat en dat ik het kan dragen. Het is niet nodig om het te verdoven of om het onder het tafelkleed te vegen. Maar ik ben nog steeds niet de compassie zelve hoor,” voegt Kitty lachend toe.

Hoe heb je het boeddhistische landschap zien veranderen in jouw jaren bij Bodhi?

“Een van de grootste ontwikkelingen is de enorme toename van het aantal online tools waarbij mindfulness het hoofdingrediënt is. Mindfulness is een onderdeel van de veel grotere en rijkere leer van het boeddhisme. Maar het wordt nu instrumenteel ingezet als hulpmiddel voor zelfontwikkeling.

Wat me ook opvalt is dat er veel misbruikschandalen zijn geweest. Boeddhistische leraren, zoals Sogyal Rinpoche, zijn van hun troon gevallen. De boeddhistische wereld is meer op zichzelf gaan reflecteren: op het systeem en het instituut van de goeroe. Wat is de rol van de man daarin? En in welke mate is het boeddhisme vrouwvriendelijk? Daar komt nog de kwestie gender en diversiteit in het algemeen bij, zoals de vraag hoe wit de westerse boeddhistische wereld eigenlijk is? Reflectie op deze vraagstukken maakt deel uit van een maatschappelijke tendens. Dit soort vragen zijn veel meer aanwezig in het publieke debat en dus ook in de boeddhistische wereld.”

Ben je boeddhistischer geworden tijdens je hoofdredacteurschap?

“Haha! Ergens heb ik in mijn rol als hoofdredacteur de hele tijd boeddhist willen worden. De afgelopen jaren heb ik dan ook meegelopen bij verschillende sangha’s. Zoals Shambhala, zen en Triratna. Uiteindelijk kwam ik tot de conclusie dat ik toch geen sterke behoefte heb om deel uit te maken van een boeddhistische groep. Dat heeft ook te maken met mijn constitutie als mens. Ik doe veel zittend werk. Als ik dan op woensdagavond drie keer een zitperiode van een half uur doe, dan vind ik dat fysiek zwaar. In de natuur lopen is een betere vorm van meditatie voor mij.”

Wat ga je nu doen?

“Ik blijf onderdeel van Bodhi als adviseur en journalist. Daarnaast ontwikkel ik als ondernemer een dienst waarbij ik mijn interesse kwijt kan in hoe mensen met het leven omgaan en hoe ze op zichzelf reflecteren. Dat doe ik door mensen te helpen met het opschrijven van hun levensverhaal.”

Heb je nog een wens voor Bodhi?

“Allereerst wil ik heel graag mijn dankbaarheid uitspreken naar alle donateurs van Bodhi, dat ik dit werk heb mogen doen: zonder hen was dit alles nooit mogelijk geweest. Voor de toekomst wens ik Bodhi nog een veel groter bereik toe. Zodat we als samenleving door een meer spirituele blik naar onszelf en de wereld kunnen kijken.”

---

Meer weten?

• Lees hier over de mensen achter Bodhi
• Ontwikkelingen rondom Kitty’s nieuwe project ‘Levensverhaler’ kun je volgen via Buro Arendsoog.
• Lees hier alle artikelen van Kitty Arends.

De foto’s van Kitty Arends zijn gemaakt door Anne Kleisen.