Mindful werken? Lees het boek Boeddha’s Business

Hoewel de Boeddha zelf geen baan had, legde hij in zijn leer een grote nadruk op wat hij het ‘juiste levensonderhoud‘ noemde. Met dit boek laat Dan Zigmond zien hoe je een manier van werken kunt vinden die in alle betekenissen van het woord ‘juist’ is. Juist voor jou, juist voor je fysieke en geestelijke gezondheid en juist voor de wereld.

Uitgeverij Gottmer stelde een pdf samen, met daarin korte teksten voor elke werkdag. Wij maakten op onze beurt een selectie uit deze pdf:

1. Mindfulness op de werkvloer begint bij de vraag: waarom werk ik?

Boeddha omschreef ‘eerlijk werk’ als de ‘hoogste zegen’: niet omdat hij wilde dat we het klokje rond werken, maar omdat werk volgens hem onlosmakelijk was verbonden met een bevredigend leven. Er moet echter meer zijn in het leven dan alleen maar werk. In hetzelfde vers noemde de Boeddha leren, een ambacht uitoefenen, met goede vrienden samen zijn en een gezin onderhouden ook ‘de hoogste zegen’, dus ja, dat zijn nogal wat zegeningen. Wat hij in feite wilde zeggen was dat er heel veel dingen in het leven zijn en dat het juist de kunst is om die met elkaar te combineren. Een leven in balans, dat is het prettigst. Dat is de ware boodschap van Boeddha’s middelste weg. Of we nu thuis werken of op kantoor, in een fabriek of in een winkel, ons werk kan ons helpen om die balans te vinden.

2. Werken hoeft je geen rotgevoel te geven

Boeddha sprak in zijn eerste officiële leerrede over de ‘vier edele waarheden’. Voor nu concentreren we ons even op de eerste, die doorgaans in vertaling ‘leven is lijden’ luidt. Dat klinkt wat deprimerend, maar zo bedoelde Boddha het niet. Hij wilde eerder een gevoel onder woorden brengen dat we allemaal wel eens hebben: dat het leven soms heel erg tegenzit en dat pijn en verlies niet te vermijden zijn.

Maar het kan ook anders. Werk hoeft ons geen rotgevoel te geven. We denken vaak dat een succesvolle carrière ons gelukkig kan maken en zijn daarom bereid om slechte dagen, slechte bazen en slechte banen op de koop toe te nemen. Maar misschien moeten we het precies andersom bekijken. Stel dat werk waarvan we ongelukkig worden ons alleen maar minder productief maakt? En daarmee ook minder succesvol? Veel mensen lijden onder hun werk en betalen daarvoor niet alleen een prijs met hun gezondheid. Ook hun werkgevers moeten ervoor boeten.

Gelukkige werknemers zijn niet alleen blijer, maar ook productiever en leveren dus meer op voor hun bazen. Geluk is een beloning op zich, maar kan je ook succesvoller maken in je carrière.

3. Mindfulness op de werkvloer = Je aandacht erbij houden

Het allerbelangrijkste wat je op je werk kunt doen, is hetzelfde als het allerbelangrijkste wat je volgens de Boeddha in je hele leven moet doen: aandacht schenken aan alles om je heen. Of in moderne termen: aan mindfulness doen. Het verhoogt de productiviteit en vermindert stress. Hoe word je mindful? Door te mediteren. De bewustwording die we tijdens het mediteren oefenen zal zich ook steeds vaker daarbuiten in de echte wereld manifesteren. Met andere woorden, mindfulness zal in alle hoeken en gaten van ons leven doordringen, thuis, op het werk en overal.

4. Mindfulness op de werkvloer betekent ook: werken zonder te werken

Af en toe pas op de plaats maken heeft ook grote voordelen. In bepaalde functies moet je niet alleen veel nadenken, maar ook de tijd nemen om gedachten te laten bezinken. Veel historische ontdekkingen zijn juist gedaan op momenten van ontspanning. Zeker creatieve geesten hebben doorgaans baat bij periodes van rust.

De Vietnamese zenleraar Thich Nhat Hanh gebruikt de metafoor van een glas modderig water, om te laten zien wat de kracht van niet-werken is. Het maakt niet uit hoe vaak je het glas schudt, het water wordt nooit meer helder. Laat je het glas echter een tijdje onaangeroerd staan, dan zakt de modder naar beneden en wordt het water weer helder. Rust leidt tot helderheid.

5. Juiste spraak beoefenen, in plaats van ‘zeggen waar het op staat’

Voordat we ook maar iets zeggen, al is het de waarheid, moeten we volgens de Boeddha eerst een paar vragen stellen: heeft de ander hier iets aan? Is dit het goede moment? En is het aardig? Als een collega met een paar afzichtelijke schoenen op het werk verschijnt, ben je niet verplciht daar een opmerking over te maken. Het juiste zeggen op het verkeerde moment is vaak erger dan helemaal niets zeggen, vooral als we van tevoren kunnen weten dat de waarheid moeilijk te verteren is. Boeddha vond het juiste moment om de waarheid te zeggen daarom net zo belangrijk als het uitspreken van die waarheid zelf.

6. Je bent niet je baan

Als we onze identiteit volledig aan ons werk ontlenen, zetten we de deur naar lijden wagenwijd open. Teleurstellingen zijn dan onvermijdelijk, want er gaat altijd wel iets mis op het werk. Boeddha leert ons dat de wortels van het lijden niet alleen hebzucht en haat zijn, maar ook zinsbegoocheling (onwetendheid, red.). Het idee dat we zijn wat we doen is een heel gevaarlijke zinsbegoocheling. Het besef dat we niet onze baan zijn, kan een ruimte scheppen waarin onze andere identiteiten tot bloei kunnen komen. Daardoor kunnen we zien hoe degenen met wie we samenwerken echt zijn.

7. Je aandacht erbij houden

We zijn veel slechter in multitasken dan we denken. We kunnen op één bepaald moment maar een beperkte hoeveelheid informatie opnemen. Als we vaak van de ene op de andere taak overschakelen, verstoort dat ons werkgeheugen, een effect dat met het klimmen der jaren alleen maar sterker wordt. Boeddha vond aandacht en concentratie erg belangrijk. Een groot deel van zijn lessen over mediteren gaat over hoe je een steeds diepere vorm van concentratie kunt bereiken.

Thuiswerkers hebben extra veel met afleiding te maken, omdat ze hun werk in hun vertrouwde omgeving moeten doen. Probeer indien mogelijk thuis een aparte plek in te richten waar je alleen maar werkt en niets anders doet. Probeer werk en privé gescheiden te houden en maak voor allebei tijd. Wees eerlijk tegenover jezelf: wat kun je voor elkaar krijgen en wat niet?

Uit: Boeddha’s Business, van Dan Zigmond, uitgeverij Gottmer.
Bodhi moedigt je aan om het boek bij de lokale boekhandel te kopen. Juist zij hebben het nu extra moeilijk vanwege de coronacrisis.