Zuster True Dedication over de erfenis van Thich Nhat Hanh

“Ik had altijd een droom,” vertelt zuster True Dedication: “Een droom om eenvoudig te leven, volgens mijn diepste waarden, zonder iets of iemand kwaad te doen.” Voordat ze non werd, was ze vredesactivist en journalist bij de BBC. Nu zit ze in het zonnetje op het terras van de Beukenhof, een voormalig klooster in Noord-Brabant. Hier begint straks een retraite die ze samen met vier andere kloosterlingen uit de traditie van Thich Nhat Hanh begeleidt. Het vijftal reist daarna verder door Nederland om een aantal lezingen te geven.

In Amsterdam begeleiden de kloosterlingen na de lezing een wandelmeditatie langs het IJ.

Ooit bezocht ze zelf zo’n lezing in Londen. Daar zag ze de van origine Vietnamese zenmeester voor het eerst. Samen met de kloosterlingen uit Plum Village, de plek in Frankrijk waar hij woonde. De serene sfeer in de zaal maakte een diepe indruk op haar: “De monniken en nonnen op het podium leken zo vredig, kalm en op hun gemak met zichzelf. Tegelijkertijd vond ik ze heel normaal. Ze keken om zich heen of krabden aan hun hoofd, maar ze waren op een uitzonderlijke manier aanwezig.” Ruim acht jaar later trad ze zelf in als non, ze was toen 27 jaar. Thich Nhat Hanh gaf haar de naam True Dedication.

Wijsheid

Na die lezing besloot ze op retraite te gaan en raakte ze steeds meer geïnspireerd door de lessen van Thay (zoals zijn volgelingen hem noemen, ‘Thay’ is Vietnamees voor leraar). “Als je op retraite gaat, leer je op een nieuwe manier zijn. Een manier die beter aansluit bij wat we diep van binnen willen en wat écht belangrijk voor ons is. Natuurlijk nam ik de beoefening mee in mijn dagelijks leven. Bij de BBC hield ik me bezig met het politieke nieuws. Aan de buitenkant leek dat een succesvolle carrière, maar in werkelijkheid ervoer ik het als toxisch. Als junior werknemer kon ik weinig veranderen aan de stressvolle cultuur die daar heerste.”

“Daarom spendeerde ik zoveel mogelijk vakantiedagen aan retraites: al mijn spaargeld ging er aan op. Telkens kon ik maar twee of drie weken per jaar in Plum Village verblijven. Uiteindelijk besefte ik dat ik 52 weken per jaar nodig had,” aldus True Dedication. Als ze dit zegt barst ze in lachen uit. Van opluchting lijkt het, blij met haar keuze voor dit pad.

In Thay’s leer vond ze niet alleen alternatieven voor een haastige manier van leven, maar ook inspiratie voor een betere wereld: “Hij bood het soort wijsheid waar ik naar zocht en die nam ik dorstig tot me. Ik wilde problemen in de samenleving namelijk op een diepere manier aanpakken.”

Met zen de planeet redden

Wat die diepere manier van problemen oplossen inhoudt, valt te lezen in het boek Met zen de planeet redden. True Dedication: “Het boek gaat over de boeddhistische benadering van zorg dragen voor de planeet en wat daar uniek aan is. Boeddhisme krijgt vaak de kritiek dat het een lapmiddel is om je beter te voelen, dat het niet aanzet tot concrete actie. Dit boek vertelt een ander verhaal. We moeten inderdaad eerst voor onszelf zorgen, maar dat doen we zodat we in de goede geestesgesteldheid komen om actie te ondernemen voor de wereld, zonder op te branden. Boeddhisme helpt ons meer doeltreffend te zijn in onze acties. Het brengt compassie en balans aan in wat we doen.”

“Thay zag al heel vroeg de connectie tussen menselijk ontwaken, vrede en het welzijn van de aarde. Hij was niet alleen een zenleraar, maar ook activist: eerst een vredesactivist tijdens de Vietnamoorlog en daarna een milieuactivist. Hij organiseerde één van de eerste milieuconferenties begin jaren zeventig, waarbij hij wetenschappers bij elkaar bracht voordat de VN dat deed.”

Zuster True Dedication schreef zelf ook fragmenten in het boek, waarin zij belicht hoe zij de beoefening van Thich Nhat Hanh zelf toepast: “Soms zien mensen zijn woorden op papier staan en denken ze: ‘Dat is makkelijk praten als je een zenmeester bent, maar voor normale mensen werkt het heel anders.’ Ik probeer die kloof te verkleinen.”

In 2014 kreeg Thich Nhat Hanh een beroerte. Dat moet een enorme schok zijn geweest.

“Het is altijd moeilijk als een dierbaar persoon lijdt. Ik was bij mijn familie in Engeland toen het gebeurde. Ik rende naar buiten omdat ik de hemel en de bomen wilde zien. Mijn moeder hield me vast terwijl ik huilde in haar armen. Ik moest gelijk terug naar Frankrijk. Thay was nog deels bij bewustzijn toen ik aankwam in het ziekenhuis. Ik had kort daarvoor een pelgrimstocht gemaakt in India, dus ik vertelde Thay over mijn wandelingen langs de oever van de Ganges en het bezoek aan de bodhiboom in Bhodgaya (de plek waar de Boeddha verlichting bereikte). We deden een geleide meditatie met Thay om hem te steunen. Zo stonden we enkele maanden aan zijn zijde. Dát was toen onze beoefening: hoe kunnen we hem zo goed mogelijk bijstaan om door deze beroerte heen te komen?”

De situatie waar hun leraar in was beland, bracht de kloosterlingen dichterbij elkaar. True Dedication: “Ik ondervond dat een spirituele familie niet anders is dan een gewone familie. Mijn vader was ook ziek in die periode. Als monniken en nonnen steunden we elkaar bij het omarmen van ziekte, vergankelijkheid en verlies.”

“Veel mensen dachten dat Thay verdween na zijn beroerte, maar dat was niet zo. Ook al gaf Thay verbaal geen onderricht meer, zijn doorzettingsvermogen om er te zijn, hield onze gemeenschap bijeen. De extra zeven jaar die hij ons gaf, waren een echt geschenk. Zijn aanwezigheid bracht ons stabiliteit en focus. In het boeddhisme spreken we over verschillende niveaus van bewustzijn: op een dieper niveau was hij er nog voor ons. Hij moedigde ons aan om door te gaan.”

“In eerste instantie zorgden we voor Thay’s fysieke lichaam, maar na een tijd beseften we dat we eveneens voor zijn sangha De term ‘sangha’ verwijst naar de gemeenschap van beoefenaars. -lichaam moesten zorgen. Want hij is méér dan zijn fysieke lichaam, hij is ook de gemeenschap om hem heen. Wat hij ons geleerd heeft was al overgedragen aan de sangha. We moesten een balans zoeken tussen het zorgen voor Thay’s fysieke persoon en de gemeenschap die zijn wijsheid vasthoudt en belichaamt. Dát lichaam heeft ook zorg, voeding en stabiliteit nodig. Dit was een interessante verschuiving voor velen van ons. We moesten volwassen worden, we konden niet langer meer een kind zijn.”

Komt er nu een nieuwe leider die Thay opvolgt?

“Zenmeester is geen baan die iemand zomaar kan vervullen. Je bent een soort kunstenaar. Mensen vragen ook niet wie Picasso vervangt nu hij overleden is. Thay was een simpele monnik die uitgroeide tot een groot leraar. Hij was goed in het organiseren en bouwen van een gemeenschap. Al onze kloosters maken hun eigen beslissingen, dat was al zo toen Thay nog leefde. We beschrijven onszelf eerder als een organisme dan als een organisatie. En we doen ons best om zijn leer in de praktijk te brengen, om te belichamen wat hij de wereld wilde geven. Dit doen we in allerlei vakgebieden, zoals onderwijs en wetenschap. We organiseren bijvoorbeeld ook gezinsretraites. We willen niet alleen voortzetten wat Thay ons heeft geleerd, maar ook groeien en zijn lessen toepassen in veranderende omstandigheden.”

De helpers helpen

De leer van Thich Nhat Hanh biedt een nieuwe dimensie aan het cliché dat een beter milieu bij jezelf begint. True Dedication: “Sommige mensen zeggen dat boeddhisten zich meer moeten concentreren op structurele verandering. Maar individueel en collectief bewustzijn zijn nauw met elkaar verbonden, ze inter-zijn 'Interzijn' is één van de kernbegrippen in de leer van Thich Nhat Hanh. . Onze relatie met onszelf bepaalt hoe we met de mensen om ons heen communiceren. Daarom besteden we in Met zen de planeet redden ook veel aandacht aan communicatie en dialoog: die zijn essentieel voor het tot stand brengen van verandering op systemisch niveau.

Dat één persoon voor grote verschuivingen kan zorgen, illustreert ze met een voorbeeld: “Eén van Thay’s studenten, Christiana Figueres, was één van de toonaangevende onderhandelaars bij het opstellen van het Klimaatakkoord van Parijs. Haar compassie, tolerantie en communicatieve vaardigheden hielpen om het akkoord tot stand te brengen.”

De kloosters in de traditie van Thich Nhat Hanh vormen ook een toevluchtsoord voor mensen die zich dagelijks inzetten voor het welzijn van anderen: “Deze zomer organiseren we – achter gesloten deuren – dialogen voor mensen uit de klimaatbeweging met uiteenlopende meningen en achtergronden. Wij zorgen als het ware voor de mensen die samenwerken om de noodzakelijke verandering tot stand te brengen. Klimaatactivisten komen op eigen initiatief naar ons toe en vragen ons om steun. Ook medewerkers van het Rode Kruis in Oekraïne hebben ons gevraagd hen bij te staan. Wij helpen de helpers. Ons werk bevindt zich niet aan de frontlijn. Wij creëren juist een omgeving waar mensen die zich daar inzetten kunnen herstellen, met een ondersteunende gemeenschap om zich heen.”

Toekomstdroom

Zoals Thay Christiana Figueres inspireerde, zo wil Zuster True Dedication nog veel meer mensen inspireren met de leer van Thich Nhat Hanh. Vooral jonge vrouwen: “Tegenwoordig kunnen we als vrouw elke carrière volgen die we willen, mits we doorzetten. We denken dat succes ons gelukkig zal maken, maar daar ben je nooit zeker van. Het kan zelfs een bittere smaak achterlaten. Je kunt slachtoffer worden van je eigen succes, maar nooit van je eigen tevredenheid. Daarom kun je beter voor tevredenheid kiezen. Dat maakt onze relaties beter en, wie weet, bereik je daarmee uiteindelijk ook succes.”

“Voor velen is het moeilijk voor te stellen dat het pad van een non inspirerend is, maar toch is dát wat ik hoop te delen. Onze monastieke code is hedendaags en stelt ons in staat om door intensieve training een manier van zijn te ontwikkelen die in contact staat met onze diepste waarden. We cultiveren keuzevrijheid in hoe we reageren op situaties en hoe we onze tijd indelen. Je krijgt zoveel meer opties als je niet langer slechts reageert op wat er gebeurt.”

Haar boodschap: “Stop met pleasen van de culturele normen. Het gaat hier niet om mooi zijn of een succesvolle carrière hebben. Onze monastieke code bevat waarden die veel inspirerender zijn dan wat de samenleving doorgaans te bieden heeft. Mijn diepste hoop is dan ook dat veel andere jonge vrouwen hier de vruchten van zullen plukken. De innerlijke vrijheid die we hier cultiveren brengt een diep gevoel van geluk.”

In oktober 2021 gaf zuster True Dedication een TED-talk over veerkracht.

 

De omslagafbeelding is van Evermind Media.